Noord-Korea stuurt een delegatie naar de Olympische Winterspelen in Zuid-Korea, die over precies een maand plaatsvinden in Pyeongchang. Dat is deze dinsdag afgesproken tijdens de eerste onderhandelingsronde tussen Noord- en Zuid-Korea in grensplaats Panmunjom in de gedemilitariseerde zone. Het waren de eerste gesprekken op hoog niveau sinds december 2015.

Ook is per direct een telefoonverbinding tussen de legers van beide landen hersteld. Contact tussen de krijgsmachten moet onbedoelde schermutselingen helpen voorkomen, bevestigde de Zuid-Koreaanse delegatie. Vorige week werd al een hotline hersteld tussen de regeringen van Noord- en Zuid-Korea, op instigatie van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un.

Seoul pleit ervoor atleten uit beide Korea’s gezamenlijk te laten lopen tijdens de openings- en slotceremonie van de Winterspelen. Dat gebeurde voor het laatst in 2006 op de Spelen in Turijn. Toen hielden een Noord- en een Zuid-Koreaan gezamenlijk de zogeheten herenigingsvlag vast: een wit doek met daarop een lichtblauw herenigd Koreaans schiereiland.

Naast de twee kunstschaatsers die zich als enige Noord-Koreaanse sporters voor de Spelen plaatsten, wil Pyongyang regeringsfunctionarissen, media en een taekwondo-team sturen. De Noord-Koreaanse vechtsporters geven volgende maand in Pyeongchang een voorstelling. Zowel het Internationaal Olympisch Comité (IOC) als de Zuid-Koreaanse overheid heeft aangeboden de Noord-Koreaanse deelname te bekostigen.

Pyongyang stuurt tevens de befaamde cheerleaders – de ook in Zuid-Korea populaire jonge Noord-Koreaanse vrouwen die met groot enthousiasme hun landgenoten aanmoedigen. De huidige First Lady van Noord-Korea, Ri Sol-ju, was voor ze Kim Jong-un ontmoette zo’n cheerleader.

Familiereünies

De Zuid-Koreaanse onderhandelaars stelden verder voor volgende maand reünies te organiseren voor door de grens gescheiden familieleden. De Noord-Koreanen hebben hier nog niet op gereageerd. Seoul overweegt tijdelijk sancties tegen Noord-Korea op te heffen.

Beide Korea’s stuurden een delegatie van vijf man, twee van hen houden zich met sport en de Spelen bezig. Ze spraken in een vergaderruimte in het Vredeshuis in Panmunjom. Tijdens het overleg werd mineraalwater geschonken uit olympische stad Pyeongchang. De Zuid-Koreaanse delegatie droeg speldjes met het olympische logo, de Noord-Koreanen rode speldjes met de portretten van oud-leiders Kim Il-sung en Kim Jong-il.

Pyongyang stuurde ervaren onderhandelaar Ri Son-gwon. Deze kolonel leidt de Commissie voor Vreedzame Hereniging, het Noord-Koreaanse orgaan dat gaat over relaties met het zuiden. Hij was sinds 2004 aanwezig bij zeker 27 overleggen en staat bekend als een havik en een driftkikker. In 2011 stormde hij na 10 minuten schreeuwend weg.

Ri begon dinsdag met een grapje tegenover de Zuid-Koreaanse hoofdonderhandelaar, minister van Eenwording Cho Myoung-gyon. „De inter-Koreaanse betrekkingen waren ijziger dan het weer”, aldus Ri. Voorafgaand aan de besprekingen vroor het in Panmunjom. De Noord-Koreaan stelde voor journalisten toe te laten tot het overleg, opdat iedereen kan zien hoe serieus zijn land de banden wil aanhalen. Zuid-Korea, beducht voor Noord-Koreaanse propagandastunts, eiste dat de gesprekken achter gesloten deuren zouden worden gehouden.

Een ander gunstig voorteken: Ri droeg voor het eerst een pak. De kolonel komt doorgaans in militair uniform en marcheert soms naar de gesprekken. Dinsdag zei Ri te hopen dat de besprekingen „waardevolle resultaten” opleveren, die „een eerste nieuwjaarscadeau” kunnen zijn voor het Koreaanse volk.

Ri is de rechterhand van generaal Kim Yong-chol, het 72-jarige hoofd van de Noord-Koreaanse inlichtingendiensten. Die staat bekend als een ijzervreter voor wie het perfectioneren van kernwapens en raketten belangrijker is dan economische hervormingen of het welzijn van de bevolking. Onder Kim Jong-un is deze militair georiënteerde kliek, waartoe Ri dus ook behoort, invloedrijker dan ooit.

De Zuid-Koreaanse onderhandelaar Cho (60) neemt al sinds de jaren negentig deel aan inter-Koreaans overleg en reisde tweemaal naar Pyongyang. Hij staat bekend als een warm pleitbezorger van meer politieke en economische samenwerking met Noord-Korea. Cho wordt door collega’s omschreven als iemand van onbesproken gedrag.

Wapenvertoon

De Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in maakt zich sinds zijn aantreden in mei 2017 hard voor betere banden met Pyongyang. Tot nu toe werden al zijn voorstellen afgeslagen of genegeerd en focuste Noord-Korea zich op het demonstreren van de razendsnelle ontwikkelingen van zijn raket- en kernwapenprogramma’s.

Met dat wapenvertoon vers in het geheugen, is de vraag hoe oprecht de Noord-Koreaanse intenties zijn. Analisten vermoeden dat Kim Jong-un een gewillig Zuid-Korea wil vleien om het Zuid-Koreaanse bondgenootschap met de Verenigde Staten te verstoren, die juist hardere sancties en meer druk voorstaan.

Waarom wil Kim nu ineens praten? In 2017 realiseerde Noord-Korea een lang gekoesterde wens: de mogelijkheid de VS te treffen met een kernwapen. Pyongyang denkt met deze troefkaart gevrijwaard te zijn van een toekomstige militaire invasie door Washington. Je valt immers niet snel een land aan dat jou met een atoombom kan treffen.

Dat heeft president Donald Trump er niet van weerhouden te dreigen met de „totale vernietiging” van het land. Door de banden aan te halen met een gewillig Zuid-Korea zou Kim Jong-un een wig willen drijven tussen Seoul en Washington.

Een eerdere versie van dit artikel werd op 9 januari gepubliceerd bij NRC