Voor NRC Handelsblad schreef ik een recensie van een nieuwe biografie van Kim Jong-un: ‘Hoe je Kim Jong-un’ wordt van voormalig CIA-analiste Jung H. Pak:
Toen Kim Jong-un in december 2011 zijn vader opvolgde, was er nauwelijks iets bekend over de piepjonge nieuwe Noord-Koreaanse dictator. Hij had in Zwitserland gestudeerd en leek qua uiterlijk het evenbeeld van zijn opa Kim Il-sung, dat was het wel. Dat weerhield analisten er echter niet van de ene na de andere voorspelling te doen over Noord-Korea onder de destijds 27-jarige viersterrengeneraal. Het regime zou binnen een jaar imploderen, Kim zou een marionet worden onder machtigere oudgedienden of juist als in Europa geschoolde millennial de stalinistische dictatuur hervormen.
Hoe deze voorspellingen ontstonden en hoe anders het uiteindelijk zou lopen zet voormalig CIA-analiste Jung H. Pak uitstekend uiteen in haar biografie Hoe je Kim Jong-un wordt. Pak hield jarenlang Noord-Korea en Kim Jong-un nauwlettend in de gaten voor de Amerikaanse inlichtingendienst. Ze belicht in haar werk veel vooroordelen en valkuilen die optreden wanneer het om Noord-Korea gaat. Het boek is in zekere zin ook een geschiedenis van de beeldvorming van het Noord-Koreaanse leiderschap, van irrationeel en onvoorspelbaar naar zeer calculerend en machiavellistisch.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Pak toont overtuigend aan hoe veel analisten de jonge Kim onderschat hebben. De jonge leider maakte met het zuiveren van zijn machtige oom Jang Song-thaek in 2013 en met het vermoorden van zijn halfbroer Kim Jong-nam op de luchthaven in Kuala Lumpur in 2017 al snel duidelijk wie de baas was. Daarnaast voltooide hij de droom van zijn vader: in 2017 testte hij zowel een waterstofbom als een ballistische raket die het hele Amerikaanse vasteland kan bereiken. Met deze wapens verzekert het regime zich ervan dat het nooit à la Irak door een buitenlandse invasie zal worden afgezet.
Zuiveringen en de ontwikkeling van massavernietigingswapens waren al vaste ingrediënten uit het oeuvre van Kim Il-sung (r. 1945 – 1994) en Kim Jong-il (r. 1994 – 2011). Het boek betoogt echter dat Kim Jong-un meer probeert te zijn dan enkel de derde lichting van de Kim-dynastie, maar een eigen stijl van leiderschap en beleid nastreeft. Dat wordt nogal eens over het hoofd gezien, omdat Noord-Koreaanse leiders vaak als karikaturen worden neergezet.
Pak toont aan dat Kim Jong-un veel heeft geïnvesteerd in een nieuw soort wapen: cyberoorlogvoering. Die wordt niet alleen ingezet om Sony een hak te zetten na het uitbrengen van de spottende comedy The Interview, maar ook om banken te hacken en cryptovaluta te minen en te stelen. Ook probeert de derde Kim los te komen van het geriatrische leiderschap waar zijn voorgangers op leunden. Hij laat zien dat jeugd een deugd kan zijn, direct in druisend tegen een maatschappij die leeftijd en ervaring al eeuwen prijst.
De afgelopen jaren werd op zijn instigatie een reeks moderne gebouwen en wolkenkrabbers gebouwd in Pyongyang, in een wijk die informeel weleens ‘Pyonghattan’ wordt genoemd. Hoewel bijna de helft van de Noord-Koreanen nog altijd kampt met armoede en voedseltekorten, is in de hoofdstad een consumptiemaatschappij aangejaagd waarbij Noord-Koreanen pronken met smartphones (met enkel toegang tot een intern intranet) en andere luxeproducten. Deze culturele modernisering en dit aanjagen van de economie gaat geenszins gepaard met verruiming van burgerrechten of inperken van politieke repressie, maar zijn wel een manier voor Kim Jong-un om een eigen stempel op het land te drukken.
Pak schrijft zakelijk, doch vlot – en vooral gestructureerd. Ze blijft weg van de op sensatie beluste onzin die vaak opduikt zodra het om de Kims gaat. Het boek stoelt op een brede selectie aan betrouwbaar bronmateriaal, iets wat niet vanzelfsprekend is voor ieder werk over Noord-Korea. Na het lezen van Hoe je Kim Jong-un wordt heb je een volledig beeld van hoe Kim Jong-un is gevormd als politiek leider – hoewel zijn privéleven op wat anekdotes over copieuze diners en dure jachten na een mysterie blijft.
4 sterren
Jung H. Pak: Hoe je Kim Jong-un wordt (Becoming Kim Jong Un). Vert. Uitgeverij Prometheus en Mario Molegraaf. € 22,50
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 31 juli 2020 in NRC Handelsblad.