Categorie archieven: Noord-Korea

Profiel: Wat Kim Jong-un niet zint, ruimt hij uit de weg

Geplaatst op door

Er is bijna geen staatshoofd vaker in het nieuws dan de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. En toch is er na bijna zes jaar heerschappij weinig over hem bekend. Zelfs de exacte geboortedatum van deze dertiger staat niet vast. Tot 2010 was er één kinderfoto van hem in omloop. De foto deed vaak dienst als schietschijf tijdens oefeningen van Zuid-Koreaanse infanteristen.

Inmiddels is Kim uitgegroeid tot een kernspeler in een van de grootste geopolitieke conflicten van het moment. Wie is deze man, al sinds zijn aantreden ’s werelds jongste staatshoofd, die Zuid-Korea, Japan en sinds kort zelfs het Amerikaanse vasteland bedreigt met raketten en kernbommen? Het internet wordt nog altijd overspoeld met gebbetjes over zijn naam, kapsel of het Noord-Koreaanse wapengekletter. Maar Kim is geen irrationele clown. Integendeel, hij is een zeer strategisch ingestelde leider die nergens voor terugdeinst als het erom gaat zijn macht te beschermen en te vergroten.

Door de geslotenheid van Noord-Korea is het lastig betrouwbare informatie over de leider te verzamelen. Ook al omdat Pyongyang veel propagandistische en onjuiste informatie de wereld instuurt. Toch valt uit de staatsmedia vaak veel af te leiden, bijvoorbeeld waar Kim op bezoek is geweest en welke boodschap het regime af wil geven. Organisaties als Daily NK, Rimjingang en New Focus International werken daarnaast met bronnen in Noord-Korea.

Kim Jong-un werd waarschijnlijk in 1983 geboren als derde zoon van Kim Jong-il, die van 1994 tot eind 2011 de scepter zwaaide over het communistische land. In de jaren negentig studeerde Kim onder een alias enkele jaren aan een internationale privéschool bij Bern. Daar was hij een stille, gemiddelde student. Het enige wat opviel, was dat hij de beschikking had over dure sneakers, spelcomputers en een persoonlijke kok en chauffeur. Hij speelde graag basketbal en was fan van Chicago Bulls-legendes Michael Jordan en Dennis Rodman.

Sommige analisten hoopten dat Kim zich in Zwitserland het liberaal-democratische gedachtegoed eigen zou maken. Maar dat zat waarschijnlijk niet in het curriculum. Op school en daarbuiten werd Kim Jong-un bovendien scherp in de gaten gehouden door toezichthouders uit zijn thuisland.

Rond zijn vijftiende begon hij met drinken en roken. En hij rookt nog steeds, zo blijkt uit foto’s van het Noord-Koreaanse staatspersbureau KCNA. Daarop zien we de jonge leider roken in een school, een ziekenhuis en naast een intercontinentale ballistische raket.

Na terugkeer in Noord-Korea doorliep hij de Kim Il-sung Militaire Universiteit. In 2009 werd duidelijk dat hij zijn vader zou opvolgen na diens dood. Hij kreeg de ene promotie na de andere en werd in 2010 benoemd tot ’s werelds jongste viersterrengeneraal. Staatsmedia toonden vader en zoon zij aan zij tijdens bezoeken in het land.

In 2011 bracht Kim Jong-il nog staatsbezoeken aan China en Rusland, maar overleed hij tijdens een binnenlandse treinreis. De 28-jarige Kim Jong-un moest het verder alleen doen.

Vals paspoort

Dat Kim als jongste van drie broers de leider van Noord-Korea werd, lag deels aan zijn oudste halfbroer Kim Jong-nam (1971-2017). Die zou aanvankelijk troonopvolger worden, maar werd in 2001 met een vals paspoort aangehouden op de luchthaven van Tokio. Hij werd kort gevangen gezet en later het land uitgezet.

Dit incident – in combinatie met zijn opvliegende karakter – maakten hem in de ogen van vader Kim Jong-il ongeschikt als opvolger. Niet dat een Noord-Koreaans staatshoofd niet mag genieten van de geneugten van het leven. Daar had Kim Jong-il, die jaarlijks ruim 600.000 euro spendeerde aan Hennessy-cognac, zelf ook geen moeite mee. Maar een leider moet ook koel en berekenend zijn – geen ongeleid projectiel.

Over de middelste broer, Kim Jong-chul (1981), is nagenoeg niets bekend. Volgens de Japanse sushi-kok Kenji Fujimoto, die jaren in Pyongyang voor de Kim-familie kookte, achtte Kim Jong-il zijn tweede zoon te ‘verwijfd’ voor het hoogste ambt. Als jongen van veertien of vijftien schreef hij een pacifistisch gedicht, waarin hij ageerde tegen oorlog, drugs en atoombommen. Hij werd geregeld gespot bij Eric Clapton-concerten, maar wilde nooit journalisten te woord staan.

Dus bleef Kim Jong-un over, die volgens Fujimoto qua karakter het meest lijkt op zijn gevreesde vader. De kok omschreef de jongste Kim als een leidersfiguur met sterke politieke instincten, die het hoofd koel weet te houden. Behalve Fujimoto zijn er, op basketbalberoemdheid Dennis Rodman en wat Chinese hoogwaardigheidsbekleders na, nauwelijks buitenlanders die Kim Jong-un persoonlijk hebben ontmoet. Overigens werd de oudere halfbroer nog wel bedreigend genoeg geacht om hem in februari op het vliegveld van Kuala Lumpur te laten vermoorden met VX-zenuwgas – vermoedelijk in opdracht van Kim Jong-un.

Terwijl Noord-Korea grote vorderingen maakt met zijn raketprogramma, heeft Amerika een president die zijn geduld begint te verliezen. De beschikbare geweldscenario’s zijn apocalyptisch. Militair ingrijpen kent alleen doemscenario’s.

Persoonlijkheidscultus

Kim de Derde moest na de dood van zijn vader zijn macht consolideren. Staatsmedia bouwden al snel een persoonlijkheidscultus rond de jonge leider. Maar hoe verheerlijk je een twintiger zonder noemenswaardige daden op zijn naam?

Precies zoals dat in absolute monarchieën gaat: door te focussen op zijn afkomst uit een revolutionair en semi-goddelijk geslacht. Kim Jong-un nam vele karaktereigenschappen en politieke overtuigingen over van zijn vader en grootvader. Daarnaast had hij het voordeel dat hij fysiek sprekend lijkt op zijn opa, vader des vaderlands en ‘eeuwige president’ Kim Il-sung (1912-1994). De eerste der Kims wordt herinnerd als een vorst onder wiens heerschappij het leven nog relatief aangenaam was, met voldoende brood op de plank.

Inmiddels heeft Kim Jong-un genoeg dadendrang getoond om serieus genomen te worden als leider. Toen hij het stokje van zijn vader overnam, had het land twee kleine kernproeven uitgevoerd, plus een aantal weinig imposante rakettests. Ruim vijf jaar later zijn meerdere mijlpalen gezet: Pyongyang heeft tal van betrouwbare middellangeafstandsraketten, enkele projectielen die met een bereik van ruim 10.000 kilometer vrijwel de hele VS kunnen raken én een arsenaal van naar schatting zestig kernwapens. Afgelopen zondag testte het land zijn zwaarste atoombom ooit.

Nadat zijn vader (‘Songun’, Leger Eerst) en grootvader (‘Juche’, zelfvoorzienendheid) ieder een eigen staatsleer hadden geïntroduceerd, kon de derde Kim niet achterblijven. In april 2013 presenteerde hij op een bijeenkomst van de arbeiderspartij zijn byungjin-ideologie, wat ‘parallelle ontwikkeling’ betekent. Dit houdt in dat onder Kim Jong-un gelijktijdig wordt gewerkt aan de verbetering van het kernwapenprogramma én aan het opkrikken van de economie. Hoewel onder de huidige leider milde economische groei is waargenomen, ligt de nadruk duidelijk op het eerste punt.

Wrede tiran

Het heeft lang geduurd voor Kim en Noord-Korea serieus genomen werden. Dat begon in december 2013, toen de leider zijn machtige oom Jang Song-thaek liet oppakken en executeren – samen met al zijn familieleden en politieke bondgenoten. De nummer twee in de pikorde, die eerst nog als Kims mentor werd beschouwd, was een voorstander van voorzichtige economische hervormingen naar Chinees model. Reden voor ’s lands hardliners, die willen inzetten op repressie en wapenontwikkeling, om met hem af te rekenen.

Hiermee kwam ook een einde aan de illusie dat Kim Jong-un door zijn schooltijd in Zwitserland een liberale hervormer zou zijn – of zo jong en onervaren dat hij het regime zou doen instorten. Voor de 25 miljoen Noord-Koreaanse burgers is hij een wrede tiran. Sinds zijn aantreden liet hij meer dan honderd mensen op machtsposities uit de weg ruimen. Ook scherpte hij de grensbewaking aan om te voorkomen dat burgers vluchten en hield hij de goelags, waar naar schatting tachtig- tot honderdduizend mensen vastzitten, intact. Zo toonde hij dat hij geen schaap in wolfskleren is.

Kim is getrouwd met de 28-jarige Ri Sol-ju. Over haar is weinig meer bekend dan dat ze graag Dior-tassen draagt en een zachte stem heeft. Het stel heeft ten minste drie kinderen. Hun jongste, geboren in februari van dit jaar, is de eerste zoon. Daarmee is de vierde generatie van de Kim-dynastie vast veiliggesteld.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 9 september 2017 in nrc.next en NRC Handelsblad.

Machtsvertoon Noord- en Zuid-Korea

Geplaatst op door

Zuid-Korea heeft deze maandagochtend de nieuwste Noord-Koreaanse kernproef beantwoord met een legeroefening waarbij een aanval met ballistische raketten en F-15K-straaljagers werd gesimuleerd op Punggye-ri, het gebied waar Noord-Korea kernproeven uitvoert. In het weekend deed het land daar zijn zesde en tot nu toe veruit krachtigste kernproef.

Volgens de chef-staf van het Zuid-Koreaanse leger werd een doel in de Japanse Zee succesvol geraakt met projectielen vanaf de grond en vanuit de lucht. Er werd niet gezegd waar de bestookte plek zich bevond, enkel dat de schootsafstand gelijk was aan de afstand tot Punggye-ri. Een duidelijke boodschap aan Pyongyang: we kunnen jullie testlocatie voor atoombommen uitschakelen. Het machtsvertoon volgde nog geen week op een actie van de Zuid-Koreaanse luchtmacht, met een nog hardere waarschuwing aan het adres van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Toen oefenden straaljagers luchtaanvallen met acht circa een ton wegende bommen, waarbij het uitschakelen van „het leiderschap van de vijand” werd gesimuleerd.

Hoewel Zuid-Korea jaarlijks grootschalige legeroefeningen organiseert met de VS, zijn zulke op specifieke Noord-Koreaanse doelwitten gerichte trainingsacties ongebruikelijk voor Seoul.

Deze maandag komt de VN-Veiligheidsraad bijeen om te spreken over de zoveelste provocatie van Pyongyang. Nieuwe sancties liggen voor de hand: Tokio en Seoul pleiten voor strafmaatregelen „van een volledig nieuw niveau”. De Amerikaanse president Trump dreigde zondag zelfs met het „stoppen van alle handel met landen die zaken doen met Noord-Korea”. Dat laatste zal niet in goede aarde vallen bij Rusland en China, die flinke economische belangen in het communistische land hebben.

De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis zei dat Washington niet uit is op „de totale vernietiging” van Noord-Korea, maar voegde eraan toe dat de VS „vele opties hebben dit te doen”, mocht het niet anders kunnen. Toen een verslaggever in Washington Trump vroeg of hij Noord-Korea zou aanvallen, antwoordde het staatshoofd: „We zullen zien.”

Mattis herhaalde dat de VS Zuid-Korea en Japan bij een conflict zullen steunen. In Seoul hoopt men dit vaker te horen. Sinds Noord-Korea in staat is het Amerikaanse vasteland met een intercontinentale raket en vermoedelijk ook een kernwapen te treffen, heerst in Zuid-Korea de angst dat dit gegeven het bondgenootschap met de VS zal schaden.

Dat dit geen ongegronde angst is, bleek zondag al. Trump tweette: „Zuid-Korea komt erachter, zoals ik ze al eerder vertelde, dat hun praatjes over appeasement met Noord-Korea niet gaan werken”. Hoewel Trump ook Pyongyang veroordeelde, schoof hij Seoul deels de schuld in de schoenen van de huidige situatie. De tweet viel slecht bij de Zuid-Koreanen.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 4 september 2017 in NRC Handelsblad

Dit is wat we weten over het nieuwste kernwapen van Noord-Korea

Geplaatst op door

Noord-Korea beweert zondag een waterstofbom (of H-bom) te hebben getest. Wat vaststaat, is dat het veruit de krachtigste proef met een atoomwapen van Pyongyang ooit is.

Wat heeft Noord-Korea precies getest?
Zondag detecteerde de United States Geological Survey een aardbeving met een kracht van 6.3 in de buurt van Punggye-ri, het nucleaire testgebied in Noord-Korea. Zuid-Koreaanse wetenschappers houden het op een aardschok met een kracht van 5.7. Wat vaststaat, is dat het niet om een natuurlijke aardbeving gaat. Er is dus een kernwapen getest.

Een kunstmatige beving van 6.3 betekent dat Pyongyang een atoombom met een kracht van rond de 100 kiloton heeft getest. Seismologisch analysecentrum NORSAR deed zondag een voorlopige schatting van 120 kiloton. Om een beeld te schetsen: één kiloton staat gelijk aan duizend ton dynamiet.

Dat is een flinke vooruitgang voor het communistische land. Het laatste atoomwapen, dat bijna een jaar geleden getest werd, had een kracht van 10 tot 25 kiloton: ongeveer even sterk als de kernbommen die de Verenigde Staten in 1945 op Japan afwierpen. Het zondag geteste wapen was vier tot tien keer zo krachtig.

Is dit een waterstofbom of een gewone atoombom?

Dat valt nog niet met zekerheid te zeggen. De geschatte hoeveelheid kiloton komt overeen met de kracht van een kleine waterstofbom, maar kan ook een grote atoombom zijn. Het is niet bekend of echt een volwaardig kernfusieproces heeft plaatsgevonden, de basis van een H-bom. Voor de dreiging is het niet zo relevant: een atoombom van die kracht is hoe dan ook enorm gevaarlijk.

Noord-Korea zelf spreekt van een volwaardige waterstofbom, maar dat deed het land ook in januari 2016, na het uitvoeren van zijn vierde kernproef. De geschatte kracht van 7 tot 10 kiloton was toen te zwak om een echte H-bom te zijn. Voor de test in het najaar van 2016 heeft Pyongyang mogelijk de kracht van dit kernwapen opgevoerd met een kleine hoeveelheid fusie-energie, zonder dat hier sprake was van een volledige waterstofbom.

Noord-Korea spreekt zelf consequent van een „Noord-Koreaanse stijl waterstofbom”. Mogelijk betekent dit dat het land andere standaarden gebruikt om van een H-bom te spreken dan de wetenschappelijk geaccepteerde definitie. Volgens Pyongyang was het wapen volledig met binnenlandse materialen gefabriceerd en kan Noord-Korea zoveel waterstofbommen van dit type maken als het land wil.

Bij een ‘gewone’ atoombom wordt plutonium of hoogverrijkt uranium gebruikt om een grote explosie te creëren, waarbij ook nucleaire straling vrijkomt. Voor een H-bom moet een land al over een atoomwapen beschikken, dat vervolgens gebruikt wordt om een kernfusieproces op gang te brengen – wat tot een veel grotere ontploffing leidt.

Een waterstofbom kan tot wel duizend keer zo krachtig zijn als een normale atoombom. Wel zijn H-bommen ‘schoner’: er komt nauwelijks straling bij vrij. Daardoor kun je, in tegenstelling tot bij atoombommen, na een aanval gewoon een getroffen gebied intrekken, zonder dat je aan hoge doses straling wordt blootgesteld.

Hoe meet je van buitenaf wat voor wapen is getest?

Eerst registreren seismologische instituten de kracht van de aardbeving, op basis waarvan een ruwe schatting gedaan kan worden van de kracht van de bom. Daaraan kan ongeveer de hoeveelheid gebruikt TNT worden afgemeten. Hierbij worden niet alleen aardtrillingen geanalyseerd, maar ook geluidsgolven in de oceaan en infrasoon geluid dat voor het menselijke oor niet hoorbaar is.

Hierna komen Amerikaanse Boeing WC-135 Constant Phoenix-toestellen in actie, ook wel ‘snuffelvliegtuigen’ of ‘weervogels’ genoemd. De op het Japanse eiland Okinawa gestationeerde toestellen verzamelen vrijgekomen nucleair materiaal rondom Noord-Korea. Daarmee kan onder meer gemeten worden of plutonium en/of verrijkt uranium gebruikt zijn bij de test. De ‘snuffelvliegtuigen’ speelden een belangrijke rol bij het detecteren van de kernramp in Tsjernobyl in 1986.

Voor een succesvolle meting moet nucleair materiaal ontsnappen uit de tunnels waarin de proeven plaatsvinden. Bij de laatste kernproeven slaagde Pyongyang erin te voorkomen dat deze stoffen vrijkwamen. Het is dus maar de vraag of we ooit achterhalen wat dit voor bom was.

Noord-Korea zelf doet gewoonlijk geen uitspraken over de kracht van geteste kernwapens. Wel meldde staatspersbureau KCNA dat de huidige bom afgesteld kan worden om „tientallen tot honderden kilotonnen” destructieve kracht af te leveren.

Staatsmedia toonden foto’s van leider Kim Jong-un die een zilverkleurig, pindavormig apparaat inspecteerde. Volgens Noord-Korea betrof het hier de waterstofbom, die op een intercontinentale raket kan worden bevestigd. Op de foto’s was ook de neus van een projectiel en een diagram met daarop de bom in de raketkop te zien.

Hoe gevaarlijk is dit Noord-Koreaanse wapen voor de vijanden van Pyongyang?

De nieuwe bom is primair gericht tegen aartsvijand Amerika. Noord-Korea meldde zondag expliciet dat het wapen kan worden bevestigd op de Hwasong-14 intercontinentale raket die Pyongyang in juli testte – en die het Amerikaanse vasteland kan raken. Mocht deze bom inderdaad op de VS afgeschoten kunnen worden, lopen Amerikaanse burgers in een gewapend conflict tussen Pyongyang en Washington mogelijk direct gevaar. Dat geldt vanzelfsprekend ook voor Japan en Zuid-Korea, twee andere mogelijke doelwitten.

Nederland loopt niet onmiddellijk risico, aangezien Noord-Korea weinig te winnen heeft bij het afwerpen van een kernbom op Europa. Nederland ligt wel in het bereik van de Hwasong-14.

Hoe snel ontwikkelt het Noord-Koreaanse wapenprogramma zich?

Heel snel. De eerste Noord-Koreaanse atoomproef vond plaats in 2006 en had een kracht van minder dan één kiloton. De test was waarschijnlijk een mislukking, maar een tweede proef in 2009 slaagde wel. Hierna testte Noord-Korea nog drie kernbommen (één in 2013, twee in 2016), die steeds krachtiger werden. Met de laatste test heeft Noord-Korea laten zien over een wapen te beschikken dat hele wijken kan wegvagen.

Het Noord-Koreaanse raketprogramma is dit jaar helemaal met rasse schreden vooruitgegaan. In mei testte Pyongyang succesvol de Hwasong-12, die met een geschat bereik van 4.500 tot 5.000 kilometer met gemak het Amerikaanse eiland Guam kan raken. Het was de verst reikende Noord-Koreaanse raket ooit getest. Afgelopen week schoot Pyongyang hetzelfde projectiel nog eens over Japan heen.

In juli, nog geen twee maanden later, testte Noord-Korea tweemaal datgene waar al langer voor gevreesd werd: een intercontinentale ballistische raket. Terwijl de eerst geteste raket nog een bereik tot aan Alaska opleverde, bewees het tweede gelanceerde exemplaar dat Noord-Korea de technologie heeft om vrijwel het hele Amerikaanse vasteland te kunnen treffen. Pyongyang beweert dat het projectiel met een kernkop kan worden uitgerust.

Analisten wisten al dat Noord-Korea aan deze technologieën werkte, maar schrokken van de snelheid waarmee Pyongyang deze onder de knie kreeg. Vermoedelijk heeft het land jaren in het geheim aan deze nieuwe en verbeterde kernwapens en raketten gewerkt – en achtte het regime nu de tijd rijp om de wereld te tonen wat het kan. De gevolgen zijn niet mis: in een kwestie van maanden zijn de strategische verhoudingen tussen Noord-Korea en de VS volledig overhoop gegooid.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 4 september in nrc.next.

Noord-Koreaanse raket over Japan nieuwe stap op escalatieladder

Geplaatst op door

Na een eerdere lancering van een intercontinentale ballistische raket (ICBM) en het dreigement om het Amerikaanse eiland Guam met projectielen te bestoken, kwam Noord-Korea dinsdagochtend lokale tijd opnieuw met een verrassende provocatie. Het communistische land schoot een middellangeafstandsraket af die over Japan vloog en ruim 1.100 kilometer ten oosten van dat land in zee plonsde.

Luister hier mijn radio-interview op NPO Radio 2 terug over de raketlancering

Het gaat vermoedelijk om een Hwasong-12, een raket met een bereik van 4.500 tot 5.000 kilometer. Dit was het verst reikende Noord-Koreaanse projectiel voordat het land in juli een raket testte die ruim 10.000 kilometer ver kan komen vrijwel het gehele Amerikaanse vasteland kan raken. Het wapen bereikte dinsdag een hoogte van 550 kilometer en vloog 2.700 kilometer ver. Opmerkelijk was dat het gelanceerd werd vanaf een locatie nabij de luchthaven van Pyongyang. Die werd niet eerder gebruikt voor een raketproef. De ICBM-test eind juli werd ook van een niet eerder gebruikte basis afgevuurd. Mogelijk wil het regime laten zien dat het vanaf iedere plek kan toeslaan.

Het is de eerste keer dat Noord-Korea een ballistische raket – die een explosief zou kunnen dragen – over Japan laat vliegen. Wel vlogen eerder niet-ballistische Noord-Koreaanse raketten over Japan, bedoeld om satellieten in een baan om de aarde te brengen. Dat gebeurde voor het laatst in 2012.

De Zuid-Koreaanse luchtmacht reageerde op de raketproef met het oefenen van een luchtaanval met vier F-15K-bommenwerpers die acht MK84-bommen afwierpen, die per stuk een ton wegen. De oefening was volgens het leger bedoeld om in een noodsituatie „het vijandige leiderschap compleet te vernietigen”.

De Zuid-Koreaanse oefening is een ongebruikelijk harde boodschap aan het adres van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. De linkse Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in bleef de afgelopen maanden, ondanks oproepen van alle kanten tot hard ingrijpen, pleiten voor toenadering. Zelfs nadat Pyongyang afgelopen weekend drie SCUD-korteafstandsraketten afvuurde interpreteerde Moon dat zondag als een positief teken dat Noord-Korea bereid was te praten.
Het communistische land had immers ook zwaardere wapens kunnen testen, zo redeneerde Moon. Ook dinsdag na de Noord-Koreaanse raketproef riep het Zuid-Koreaanse staatshoofd op tot het aanhalen van de banden tussen beide landen.

Ook de Verenigde Staten reageerden afgelopen week nog opgelucht na de oorlogstaal die eerder deze maand over en weer vloog. Minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson prees de terughoudendheid van Pyongyang, president Trump zei dat Noord-Korea de VS eindelijk begon te respecteren. Van dat optimisme zal na de laatste raketproef weinig over zijn.

Begin augustus dreigde Trump nog met harde vergelding en “vuur en woede” als Noord-Korea door zou blijven gaan met zijn provocatieve gedrag. Het uitblijven van maatregelen alsook het feit dat het Kim-regime de VS nu met een ICBM kunnen treffen heeft geleid tot nervositeit in Seoul en Tokio. Analisten vrezen dat Japan en Zuid-Korea bang zijn dat zij niet meer van Amerikaanse militaire bescherming op aan kunnen en hierdoor zelf een atoombom gaan ontwerpen. Dat kan resulteren in een gevaarlijke kernwapenwedloop in de regio.

Dinsdag komt de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in een spoedzitting bijeen. Wellicht wordt daar gesproken over aanvullende sancties. Na de twee Noord-Koreaanse ICBM-tests in juli legde de Raad het communistische land zware economische strafmaatregelen op.

Een eerdere versie van dit artikel werd op 29 augustus gepubliceerd op de website van NRC

Noord-Koreanen in Zuid-Korea zijn vrij – maar niet thuis

Geplaatst op door

Vluchtelingen die met een Noord-Koreaans accent in de Zuid-Koreaanse metro praten, worden geregeld uitgescholden of aangestaard. Een uit Noord-Korea gevlucht kind dat door zijn klasgenoten gepest werd om zijn afkomst sloeg door en werd na een vechtpartij van school gestuurd. Als Noord-Korea weer eens negatief in het nieuws is, worden vluchtelingen in Zuid-Korea geregeld verwijtend aangekeken.

Dit gaat op voor veel vluchtelingen uit het noorden, beaamt directeur Kim Young-ja van de Burgeralliantie voor Noord-Koreaanse Mensenrechten (NKHR). „Boven op die sociale discriminatie kampen veel Noord-Koreaanse vluchtelingen met weinig kansen op de arbeidsmarkt, sociaal isolement en trauma’s die vaak na de vlucht komen bovendrijven.”

In een bloedheet kantoor op de tiende verdieping van het Gonghwa-gebouw in het welvarende stadsdistrict Seodaemun van Seoul legt zij uit hoe zwaar en ingewikkeld vluchten uit Noord-Korea is.

Vluchten

Het begint ermee dat je eerst het land moet zien te verlaten. Liefst met je familie, want die wordt vaak naar een strafkamp gestuurd als vergelding voor het vluchten van een gezinslid. Direct naar Zuid-Korea vluchten gaat niet: de grens ligt bezaaid met landmijnen en is van beide kanten zwaar bewaakt. Vluchtelingen kunnen één kant op: naar China.

In China begint de echte uitdaging. Daar moet je het land ongezien doorkruisen tot je in Thailand of Mongolië bent om bij de Zuid-Koreaanse ambassade asiel aan te vragen. Wie in China tegen de lamp loopt, wordt direct teruggestuurd. Jaarlijks overkomt dat tegenwoordig een paar duizend Noord-Koreanen. Ook vallen velen in China in handen van mensenhandelaren, die hen als slaaf, bruid of prostituee verkopen.

Noord-Koreaanse vluchtelingen in China die bij de NKHR terechtkomen, worden opgevangen in safehouses. Zodra de financiering rond is – dankzij donateurs in Zuid-Korea – worden ze met auto’s of bussen naar het Zuid-Chinese Kunming gebracht. „Vanaf daar moeten zij in Laos of Thailand zien te komen”, vertelt NKHR-directeur Kim.

Dit laatste ‘stukje’ is vaak het zwaarste deel van de tocht. „Ze lopen uren door bergen of varen op open vlotten onder de brandende zon.” NKHR heeft volgens Kim al ruim zevenhonderd Noord-Koreanen succesvol naar het zuiden helpen vluchten.

„Een burger die het land ontvlucht, is een smet op het blazoen van het Noord-Koreaanse regime”, zegt Kim trots. „En door mensen te helpen China uit te komen, voeren we druk uit op Beijing om de mensenrechten van deze personen te erkennen – wat nu nog niet gebeurt.”

In Zuid-Korea

Noord-Koreanen die Zuid-Korea bereiken doorlopen een vast traject. Ze worden ondervraagd door de veiligheidsdiensten en volgen dan een drie maanden durend traject in Hanawon, ongeveer een uur buiten Seoul. Ze leren er solliciteren, het openen van een bankrekening en winkelen. Ook krijgen ze verkeerslessen en leren ze hoe ze computers moeten bedienen, wat maar relatief weinig Noord-Koreanen kunnen. Daarna krijgen de vluchtelingen geld en een appartement van de overheid.

Nieuwe arrivés moesten zich verder zelf redden. Volgens Kim is dit voor velen niet genoeg. Ze somt de problemen op: „De taal is aan weerszijden van de grens enorm veranderd. Noord-Koreanen kennen onze populaire verhalen, grappen en tv-series niet. En dan is er nog het onderwijs, dat in Noord-Korea weinig voorstelt en deels bestaat uit het leren van fictieve veldslagen van de familie Kim.” Vooral ouderen kunnen slecht aarden in hun nieuwe thuisland.

Competitief

Ook lukt het weinig Noord-Koreaanse vluchtelingen hogerop te komen in het extreem competitieve Zuid-Korea. Velen blijven steken in laagbetaalde baantjes. Velen zitten in een sociaal isolement. Dat leidt geregeld tot wanhopige besluiten: volgens Zuid-Koreaanse overheidsstatistieken pleegde van alle Noord-Koreaanse vluchtelingen die tussen 2005 en 2015 overleden maar liefst 6 tot 7 procent zelfmoord. In 2015 was dat zelfs ruim 10 procent.

De grootste drempel is volgens Kim dat de Noord-Koreanen moeten leren zelf na te denken en keuzes te maken „En dan moeten ze ook nog eens verantwoordelijkheid nemen voor de uitkomst van hun beslissingen.”

Zo raken veel Noord-Koreanen hun startbedrag kwijt doordat oplichters hen ertoe verleiden het in riskante hedgefondsen of regelrechte nepprojecten te steken. NKHR biedt aanvullende cursussen, zoals wiskunde, Engels en democratisch burgerschap. Dat laatste vak werd onder druk van NKHR toegevoegd aan het curriculum van Hanawon. Kim: „We komen dichter bij ons doel: zo veel mogelijk Noord-Koreaanse vluchtelingen op eigen benen laten staan.”

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 28 augustus 2017 in nrc.next en NRC Handelsblad.

‘Motoren Noord-Koreaanse raketten komen waarschijnlijk uit Oekraïne’

Geplaatst op door

De razendsnelle ontwikkeling van het Noord-Koreaanse raketprogramma is vermoedelijk deels mogelijk gemaakt door clandestiene leveringen van een Oekraïense fabriek. Joezjmasj, dat goede banden onderhoudt met Rusland en ten tijde van de Sovjet-Unie de nieuwste raketsystemen ontwikkelde voor het Rode Leger, zou waarschijnlijk de krachtige motoren hebben geproduceerd die de nieuwe typen Noord-Koreaanse raketten aandrijven.

Tot die conclusie komt onder meer Michael Elleman, een raketdeskundige voor het Internationale Instituut voor Strategische Studies (IISS). In een maandag gepubliceerd rapport stelt hij dat Pyongyang circa twee jaar geleden is begonnen met de aanschaf van de motoren via illegale netwerken in Oekraïne en/of Rusland.

Dat zou de snelle opeenvolging van Noord-Koreaanse successen deels verklaren. Terwijl tests met oudere typen Musudan-raketten vaak op een mislukking uitliepen en niet heel ver kwamen, heeft de nieuwe generatie Hwasong-projectielen die sinds begin 2016 worden getest rap het bereik van Noord-Korea uitgebreid.

Hwasong

In mei werd de Hwasong-12 getest, die het Amerikaanse eiland Guam kan bereiken. Dit was toen verreweg het verst vliegende projectiel dat Noord-Korea ooit had gelanceerd. Slechts twee maanden later testte het communistische land tweemaal de Hwasong-14, een intercontinentale ballistische raket die het grootste deel van het Amerikaanse vasteland kan raken. Er zijn nog meer proeven nodig voordat de laatstgenoemde raket ook echt met een nucleaire of andere lading operationeel kan worden ingezet.

De motoren die deze twee rakettypen aandrijven lijken volgens Elleman zeer sterk op de RD-250, een door Joezjmasj ontwikkelde motor voor raketten van de Sovjet-Unie. De onderzoeker heeft sterke vermoedens dat de motoren in de Hwasong-projectielen afkomstig zijn uit de fabriek en zijn aangepast voor de Noord-Koreaanse raketten.

Hoewel Pyongyang ook op eigen houtje simpelere raketten produceert en exporteert, acht Elleman het uitgesloten dat de Noord-Koreanen de motoren in de Hwasong-raketten zelf heeft ontwikkeld. De aandrijfsystemen zijn zo complex dat ze wel afkomstig moeten zijn van een gevestigde naam op het gebied van raketproductie.

Joezjmasj

De Noord-Koreanen deden eerder zaken met Russische bedrijven Isajev en Makejev, maar wilden waarschijnlijk een bedrijf dat betrouwbaardere systemen kon produceren. Volgens Elleman kan dit alleen maar Joezjmasj zijn. De raketten die de fabriek produceert worden ontworpen door het Oekraïense KB Joezjnoje, een bedrijf dat de technologie achter raketten en satellieten ontwerpt.

Dat concern heeft honderden RD-250-motoren in opslagplaatsen liggen. Elders in Oekraïne en Rusland zijn vermoedelijk ook opslagplaatsen waar de aandrijfsystemen liggen. De Noord-Koreanen zouden de motoren ook daar gekregen kunnen hebben via Russische of Oekraïense smokkelnetwerken.

Meerdere VN-sancties verbieden het om rakettechnologie en -onderdelen te exporteren naar Noord-Korea. In 2012 werden twee Noord-Koreanen gearresteerd in Oekraïne toen zij rakettechnologie probeerden te stelen van KB Joezjnoje.

De Oekraïense regering ontkent dat er ooit raketonderdelen zijn verkocht aan Noord-Korea. Kiev stelt dat de informatie waarschijnlijk is gefabriceerd door Russische geheime agenten. Elleman denkt dat de motoren zijn verscheept naar Noord-Korea zonder het medeweten van de Oekraïense regering en president.

Frontlinie

De Joezjmasj-fabriek ligt vlakbij de frontlinie van de strijd tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten. Sinds het verdrijven van de Oekraïense president Viktor Janoekovitsj in 2014 hebben de Russen veel bestellingen bij Joezjmasj afgezegd en verkeert het bedrijf financieel in zwaar weer. Mogelijk heeft de fabriek in een poging om nieuwe fondsen aan te trekken zaken gedaan met Noord-Korea of via tussenpersonen werkzaam voor Pyongyang.

Tot nu toe werd vooral China veroordeeld door de internationale gemeenschap, omdat Beijing de sancties tegen Pyongyang niet of onvoldoende uitvoert. Daardoor kan Noord-Korea gewoon goederen blijven in- en uitvoeren. Mogelijk verschuiven de bevindingen van Elleman de aandacht naar de Russische en Oekraïense zwarte markten.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 14 en 15 augustus bij nrc.nl en in NRC Handelsblad

Noord-Korea vuurt opnieuw intercontinentale raket af

Geplaatst op door

Het Noord-Koreaanse leger heeft vrijdag even voor middernacht lokale tijd opnieuw een intercontinentale ballistische raket afgevuurd. Dat bevestigen zowel het Pentagon als het Zuid-Koreaanse leger na een eerste analyse, meldt persbureau Reuters. Het is de tweede keer dat Pyongyang een projectiel test dat het Amerikaanse vasteland kan raken.

De raket is mogelijk in Japanse wateren geland. Zowel Abe als de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in hebben een noodvergadering van hun veiligheidskabinetten bijeengeroepen. De raket zou 45 minuten lang gevlogen hebben, aldus Japanse kabinetssecretaris Yoshihide Suga.

‘Mogelijk drieduizend kilometer hoog’

Een medewerker van het ministerie van Defensie zei dat de raket mogelijk een hoogte van meer dan 3.000 kilometer wist te bereiken. Het wapen zou circa 1.000 kilometer ver zijn gekomen. Later kwam Pyongyang met meer accurate cijfers: het wapen vloog 998 kilometer ver en klom op tot een hoogte van maar liefst 3.725 kilometer.

Beelden van de lancering, vrijgegeven door Noord-Koreaanse staatsmedia:

Noord-Korea test projectielen doorgaans in een scherp verticale boog, om de raket zo ver mogelijk te laten vliegen zonder dat die in internationale wateren belandt. Dat werkt zoals op onderstaande afbeelding:

De tijd en lanceerlocatie waren ongebruikelijk. Meestal test Pyongyang raketten in de vroege ochtend en niet in de late avond. Het projectiel werd afgevuurd vanuit Mupyong-ni in de noordelijke provincie Jagang, waar nog niet eerder een rakettest gedaan werd. Mogelijk wil Noord-Korea laten zien dat het vanaf ieder punt een raketaanval kunnen uitvoeren en niet alleen van een vast aantal bekende bases.

Na de raketproef bespraken de Zuid-Koreaanse en Amerikaanse legertop militaire opties die tegen Noord-Korea genomen kunnen worden. Dat liet een woordvoerder van de Amerikaanse generaal John Dunford weten. Beide landen lieten weten elkaar te zullen steunen te midden van de dreiging van Pyongyang.

Mogelijk intercontinentale raket

Doctor Jeffrey Lewis van het Middlebury Institute of International Studies te Monterey schat het bereik op circa 10.000 kilometer. David Wright van de Union of Concerned Scientist houdt het op zo’n 10.400 kilometer. Daarmee zou het de verst reikende raket van Pyongyang zijn die tot nu toe getest is. Los Angeles en San Francisco, maar ook Amsterdam en Londen liggen binnen het bereik van zo’n raket. De schatting is vooral gebaseerd op de lange vliegtijd van drie kwartier.

Het is de eerste Noord-Koreaanse raketproef sinds de test met een intercontinentale ballistische raket op 4 juli, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag. Dat projectiel, de Hwasong-14 genaamd, heeft een geschat bereik van 7.000 tot 8.000 kilometer. Dat is ver genoeg om Hawaï en Alaska te bereiken. Experts denken dat de raket die vrijdag getest werd een verbeterde versie van de Hwasong-14 is, mogelijk uitgerust met een krachtiger motor dan de vorige.

Lees ook mijn bericht over de vorige raketproef: In Seoul zijn ze niet bang voor Kim

Of vrijdag opnieuw de Hwasong-14 getest werd, zal moeten blijken na analyse van vluchtgegevens en beelden van de lancering. Experts denken dat Noord-Korea aan meerdere typen intercontinentale raketten werkt, hoewel er tot nu toe pas één is getest.

VS

Pyongyang werkt al jaren aan een raket die het Amerikaanse vasteland moet kunnen raken. Het einddoel voor het regime van Kim Jong-un is een intercontinentale raket die kan worden uitgerust met een kernkop. De Noord-Koreanen denken met deze militaire mogelijkheid de Amerikanen te kunnen afschrikken om het land eventueel binnen te vallen.

De proef is opnieuw een domper voor de Zuid-Koreaanse president Moon, die juist toenadering zoekt tot Pyongyang. Hij hoopt met dialoog de spanningen te kunnen bezweren. Tot nu toe heeft Kim Jong-un dergelijke handreikingen genegeerd en afgeslagen, om vervolgens verder te gaan met rakettests en andere provocatieve acties.

THAAD

Na de test van vrijdag zei Moon snel met de VS te willen praten over de levering van nog meer raketafweersystemen. Momenteel zijn er al twee eenheden van het hypermoderne THAAD-raketafweersysteem geplaatst in Zuid-Korea.

Het Pentagon heeft de raketproef bevestigd. Noord-Koreaanse staatsmedia hebben nog geen melding van de nieuwste proef gedaan. Het is de veertiende raketproef die Pyongyang dit jaar uitvoert.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 28 juli bij NRC

In Seoul zijn ze niet bang voor Kim

Geplaatst op door

‘Of ik bang ben? Is dit je eerste keer hier?” In de wijk Jung-gu in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul is de goedlachse James Lee niet onder de indruk van de nieuwste raketproef van de noorderbuur. „Niemand maakt zich hier zorgen. Dit is gewoon de dagelijkse routine.” Het blijkt dat de meeste bewoners van Seoul er zo over denken.

Toch zette Noord-Korea dinsdag weer een belangrijke stap vooruit in zijn gevreesde raketprogramma. Had de middellangeafstandsraket, die in mei werd afgevuurd nog een bereik van 4.500 kilometer – genoeg om Amerikaanse troepen in Guam in het vizier te brengen – ‘Hwasong-14’ (het projectiel dat nu werd getest), heeft volgens het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie een bereik van zeven- tot achtduizend kilometer en kan hiermee Alaska en Hawaï treffen. Eerdere schattingen ging nog uit van een bereik van 6.700 kilometer. Niet eerder lanceerde Pyongyang een raket die zo ver kan komen.

Lee denkt niet dat de raket daadwerkelijk op de VS of op het tien miljoen zielen tellende Seoul zal worden afgevuurd. „Kim Jong-un is een slimme man. Hij weet dat hij met zo’n actie zijn eigen doodvonnis tekent.”

Zijn stadsgenoot Kim Kyun is het daarmee eens. „Allemaal machtsvertoon”, zegt hij buiten een filiaal van de alomtegenwoordige avondwinkelketen GS25, terwijl hij een magere spierbal ontbloot. „Als de Noord-Koreanen hadden willen aanvallen, hadden ze dat allang gedaan.” De druk appende student Lim Hae had bijna twaalf uur na de raketproef het nieuws nog niet eens meegekregen.

Beetje zorgen

Kang Hae-ju is naar eigen zeggen wat ambivalent. „Ik vraag me af of de wereld echt bang moet zijn of dat Noord-Korea gewoon weer stoer aan het doen is”, zegt ze. Een man die bij het hippe Dongdaemun History & Culture Park een sigaretje rookt en alleen zijn achternaam, Park, wil geven: „Soms maak ik me wel een beetje zorgen. Oorlog is namelijk het vreselijkste dat er is.” Toch denkt ook hij niet dat het snel tot een gewapend treffen komt.

In slechts een paar jaar tijd heeft het regime van Kim Jong-un snellere en grotere vooruitgang geboekt dan veel analisten hadden durven denken. Niet alleen komen de projectielen steeds verder, Pyongyang investeert in technologie waarmee voorbereidingen van lanceringen steeds moeilijker van tevoren te detecteren zijn.

Zo werkte Noord-Korea voorheen met raketten die op vloeibare brandstof vliegen. Het voorbereiden van een lancering daarvan neemt uren in beslag en kan daardoor tijdig door spiedende satellieten worden opgemerkt. De laatste jaren test het land dan ook steeds meer projectielen die worden aangedreven door vaste brandstof. Die lanceer je met één druk op de knop richting je doelwit, zonder uren aan preparatie. Om diezelfde reden test Pyongyang ook steeds vaker raketten vanaf onderzeeërs.

De Hwasong-14 werd in een boog afgevuurd. Het projectiel klom tot een hoogte van 2.802 kilometer en plonsde na 39 minuten op een afstand van 933 kilometer van het lanceerplatform in zee. In een normale baan zou de raket circa 6.700 kilometer kunnen vliegen.

Bluf

De vraag is of de Noord-Koreaanse raketten met een kernkop kunnen worden uitgerust. Pyongyang claimt over die technologie te beschikken. Analisten hebben nog niet kunnen vaststellen of dit Noord-Koreaanse bluf is of dat ook op dit vlak grote progressie is geboekt.

De aanhoudende raketproeven zijn een domper voor de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in, die juist wil inzetten op toenadering tot met Pyongyang. Zuid-Koreaanse opiniemakers zetten dit dinsdag weg als wensdenken. Nieuwsmedia in het land maakten wel melding van de test, maar echt groot nieuws was het niet. Zoals altijd was de economie belangrijker.

De Amerikaanse president Trump toonde zich vooralsnog weinig bezorgd. „Heeft deze vent (de Noord-Koreaanse leider Kim Kim Jong-un, red.) niets beters te doen”, vroeg hij zich hardop af op Twitter. Volgens Trump wordt het hoog tijd dat omliggende landen ingrijpen. Op dinsdag lanceerden Amerikaanse en Zuid-Koreaanse strijdkrachten in een sterk staaltje machtsvertoon enkele raketten vanaf de Zuid-Koreaanse oostkust in zee.

De Noord-Koreaanse test lijkt echter in de eerste plaats gericht op de Verenigde Staten. Het wapen werd niet voor niets op de Independence Day getest.

Om die reden is Kang dan ook niet zo bang voor de nieuwste ontwikkelingen: „Noord-Korea is meer bezig met de Verenigde Staten dan met Zuid-Korea.”

In april hield Noord-Korea een militaire parade. De raketten die het daar toonde waren verontrustend.

Een eerdere versie van deze reportage werd gepubliceerd in NRC Handelsblad en nrc.next

Amerikaan (22) die vastzat in Noord-Korea overleden

Geplaatst op door

Otto Warmbier, de 22-jarige Amerikaanse student die bijna anderhalf jaar gevangenzat in Noord-Korea, is overleden. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt in een verklaring die door een ziekenhuis in Ohio naar buiten is gebracht.

Vorige week werd Warmbier vrijgelaten na gesprekken tussen Pyongyang en het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Snel daarna werd bekend dat Warmbier een ernstige hersenbeschadiging had opgelopen tijdens zijn gevangenschap. Volgens zijn ouders lag hij al ruim een jaar in coma. Bij terugkomst in de Verenigde Staten werd hij opgenomen in een ziekenhuis in Cincinnati, Ohio.

Warmbier, student aan de Universiteit van Virginia, werd in januari 2016 opgepakt in Noord-Korea toen hij volgens Pyongyang een propagandavlag probeerde te stelen. Hij werd in maart van dat jaar veroordeeld in een showproces tot vijftien jaar werkstraf. Kort erna is hij vermoedelijk in coma geraakt.

Beelden van een persconferentie van een geëmotioneerde Warmbier vorig jaar:

Volgens de familie is Warmbier ernstig mishandeld tijdens zijn detentie. Noord-Korea houdt echter vol dat hij in coma is geraakt door botulisme, een ernstige voedselvergiftiging die veroorzaakt wordt door een bacterie. Pyongyang beweert zelfs zelf het grootste slachtoffer te zijn van de hele zaak.

Reactie Trump

De Amerikaanse president Trump en zijn vrouw Melania hebben de familie Warmbier maandag gecondoleerd. “Er is niets meer tragisch voor een ouder dan om een kind in de bloei van zijn leven te verliezen”, aldus het staatshoofd. “Wat Otto is overkomen sterkt mijn regering in de overtuiging om tragedies te voorkomen waarbij onschuldige mensen vallen in de handen van regimes die niet de rechtsstaat of de regels van menselijk fatsoen respecteren.”

Trump veroordeelde de “wreedheid van het Noord-Koreaanse regime”. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken raadt burgers al langer af naar Noord-Korea te reizen. Het ministerie zei vorige week nog in gesprek te zijn met Pyongyang over de vrijlating van drie andere Amerikanen die nog vastzitten in Noord-Korea. De dood van Warmbier zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de aard van dit overleg.

De Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in heeft de ouders van Warmbier gecondoleerd met hun verlies. Dat bevestigt een woordvoerder van het Zuid-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken tegenover NRC. Tevens veroordeelde het ministerie de wrede acties van het Noord-Koreaanse regime.

Nog drie Amerikanen vast in Noord-Korea

Er zitten momenteel nog drie mensen met de Amerikaanse nationaliteit gevangen in Noord-Korea:

  • Kim Dong Chul, zit vast sinds oktober 2015. Een in China woonachtige Koreaans-Amerikaanse zakenman die zowel liefdadigheidswerk als zaken deed in Noord-Korea. Hij werd opgepakt op verdenking van spionage en kreeg een werkstraf van tien jaar opgelegd.
  • Kim Sang-duk (roepnaam Tony Kim), zit vast sinds april 2017. Hij is voormalig hoogleraar aan de Chinese Universiteit van Yanbian. Hij gaf een maand les in internationale financiën en management aan een elite-universiteit in Pyongyang, waarna hij werd aangehouden. Kim wordt verdacht van het proberen omver te werpen van de Noord-Koreaanse staat.
  • Kim Hak-Song, zit vast sinds 7 mei. Hij doceerde aan dezelfde elite-universiteit in Pyongyang. De Noord-Koreaanse autoriteiten zeggen dat hij “vijandige handelingen” tegen de staat heeft verricht. Kim omschreef zichzelf eerder als een christelijke missionaris.

    • Niet eerder Amerikaan overleden

    De afgelopen jaren werden meerdere Amerikanen gearresteerd in Noord-Korea. Zij werden vaak ingezet als pressiemiddel in onderhandelingen tussen Pyongyang en Washington. Al deze Amerikanen kwamen echter weer levend terug in hun thuisland. Warmbier is de eerste Amerikaanse burger die overleed door wat hem in Noord-Koreaanse gevangenschap is overkomen.

    Wel pleegde Evan Hunziker, de eerste Amerikaanse burger die ooit in Noord-Korea werd opgepakt, kort na zijn vrijlating in 1996 zelfmoord. Hij was eerder dat jaar naar het communistische land gezwommen met het doel daar mensen te bekeren tot het christendom. Noord-Korea voert al jaren de lijst aan van landen die de meeste christenen vervolgen.

    De laatste keer dat een toerist om het leven kwam in Noord-Korea was in 2008. Toen werd een 53-jarige Zuid-Koreaanse vrouw doodgeschoten tijdens een bezoek aan de Kumgang-berg, in het zuiden van Noord-Korea. Ze zou per ongeluk een militair gebied in zijn gelopen, waarna ze onder vuur werd genomen. Het incident betekende het einde voor Zuid-Koreaans toerisme naar Noord-Korea

    Young Pioneer Tours, het reisbureau dat Warmbier naar Noord-Korea bracht, heeft maandag aangegeven niet langer Amerikanen mee te nemen op Tours naar het gesloten land. Toeristen uit andere landen kunnen nog wel mee op reizen naar Noord-Korea.

    Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 19 juni 2017 op de website van NRC