Het lijkt gek dat Noord-Korea dreigt met een nucleaire aanval op de VS, maar het is juist is weldoordacht.

Opeens is het weer in het nieuws. De megalomane bedreigingen van Noord-Korea lijken steeds vanuit het niets te komen. Nu weer dreigt het land de Verenigde Staten met een nucleaire aanval. Zo wordt de reputatie van het land weer eens bevestigd: Noord-Korea is even geheimzinnig en gesloten als wreed, irrationeel, onvoorspelbaar en aandachtsgeil.

Dit is het dominante beeld dat de media scheppen van Noord-Korea: belust op militaire en politieke spanningen, bizarre anekdotes en tot de verbeelding sprekende onthullingen uit het mysterieuze koninkrijk houden ze actief een karikatuur van Noord-Korea in leven. Het land, met zijn leider Kim Jong-un als personificatie, wordt in veel artikelen en verslagen neergezet als een onredelijk, impulsief en hebberig kind dat met de grote jongens mee wil spelen. Wanneer dit vervolgens niet mag, schreeuwt het kind om aandacht, doet het zielig en gaat het de jongens pesten. Dit beeld is toe aan vervanging.

Voor alle duidelijkheid: Noord-Korea is geen paradijs. Als laatste stalinistische land dat de Koude Oorlog heeft overleefd kent Noord-Korea, ondanks zijn communistische staatsvorm, een dictatuur met erfopvolging. Het land bekleedt topposities op lijstjes die mensenrechtenschendingen, politieke vervolging, corruptie en ondervoeding bijhouden. Noord-Korea houdt 150 tot 200 duizend van zijn burgers gevangen in concentratiekampen en houdt zijn bevolking in honger en armoede terwijl het nieuwe kernwapens en langeafstandsraketten ontwerpt, geheel in strijd met VN-verdragen.

En dan is er de spanning met dat andere Korea. De Korea’s tekenden zestig jaar geleden een wapenstilstand, maar zijn officieel nog steeds in oorlog. En dat is meer dan slechts een formaliteit. Zowel het zuiden als het noorden erkent de soevereiniteit van zijn tegenpool niet en plant al decennia een annexatie van de overzijde. Vooral Noord-Korea is fanatiek in clandestiene oorlogvoering: sinds 1953 zijn meer dan honderd geheime spionageoperaties, ontvoeringen, aanslagen en pogingen hiertoe op Zuid-Koreaans grondgebied bekend geworden. Afgelopen week dreigde Noord-Korea niet alleen om een nucleaire aanval op de Verenigde Staten uit te voeren, maar ook om Seoel in een zee van vlammen te veranderen.

Noord-Korea’s Unha-3 raket, gelanceerd in december 2012

Die megalomane dreigementen lijken absurd en irrationeel. Noord-Korea mag dan één van de grootste legers ter wereld hebben; het materieel is sterk verouderd, er is te weinig munitie en brandstof om regelmatig te kunnen oefenen en zelfs onder militairen woedt voedselschaarste. Waarom uit het land die dreigementen dan?

Noord-Korea is ongetwijfeld één van de meest gesloten landen ter wereld. Toch komt er meer betrouwbare informatie uit het land naar buiten dan de media soms willen doen geloven. De Arbeiderspers, de staatskrant van Noord-Korea, wordt iedere ochtend online geplaatst. Zuid-Koreaanse en andere media hebben diverse contacten in het noorden met wie ze regelmatig informatie uitwisselen. Verschillende websites die speciaal gewijd zijn aan betrouwbare en kritische analyse van informatie uit Noord-Korea berichten meerdere malen per week interessante feiten en ontwikkelingen. Ten slotte verschaffen satellietbeelden regelmatig exclusieve informatie uit het land.

Toch gaat het vaak mis met de berichtgeving over het land. Dikwijls worden boodschappen uit Noord-Korea verkeerd geïnterpreteerd doordat journalisten en beleidsmakers vertrouwen op Engelse vertalingen van Koreaanse bronnen die achteraf niet blijken te kloppen. Dit gebeurde in februari nog met een Noord-Koreaanse propagandavideo waarin een brandende Amerikaanse stad te zien was. Een Engelse vertaling zei dat de Noord-Koreaan sprak over “het vuur dat ik heb aangestoken”. Het filmpje met deze vertaling haalde het wereldnieuws, terwijl de oorspronkelijke Koreaanse tekst sprak van “de vlammen die zij zelf hebben doen ontbranden”.

Nog zo’n voorbeeld van spraakverwarring. In november 2012 berichtten de Noord-Koreaanse staatsmedia op hun Engelstalige website dat er een grot met de lijken van overleden eenhoorns was ontdekt in Noord-Korea. Het bericht werd snel door de internationale media opgepikt en haalde de websites van prominente kranten als The Guardian, The Atlantic en The Telegraph. Het bleek echter om een vertaalfout te gaan. “Waar het echt om ging was een archeologische ontdekking van de grot waar de ‘kirin’ (een mythologisch Oost-Aziatisch wezen) van koning Tongmyong werd vereerd in vroegere tijden’, legt professor Koreastudies Remco Breuker uit. De vertaalfout werd in eerste instantie gemaakt door Noord-Korea zelf, maar het lezen van het oorspronkelijke Koreaanse nieuwsbericht had de foute berichtgeving kunnen voorkomen.

Er zijn zoveel van dit soort incidenten dat het geen toeval meer is. In maart ging er een Noord-Koreaanse propagandafilm het internet over waarin een Engelstalige stem vertelt dat mensen in de VS zo’n honger hebben dat ze sneeuw moeten eten en afhankelijk zijn van Noord-Koreaanse voedselhulp. Wederom werd het filmpje opgepikt door diverse media, waaronder The Telegraph en the Daily Mail, totdat een week later duidelijk werd dat het om een grap ging en dat de Engelse stem de oorspronkelijke Koreaans gesproken tekst niet volgde. Het illustreert nogmaals dat, wanneer het om Noord-Korea gaat, veel foute informatie klakkeloos wordt overgenomen door de media.

Een steunbetuiging in Pyongyang

Het draagt allemaal bij aan een verkeerd beeld van Noord-Korea. En dat wreekt zich ook in berichtgeving over de Noord-Koreaanse dreigementen.

Het Noord-Koreaanse leger is enorm, maar zal in een strijd met het Zuid-Koreaanse en/of Amerikaanse leger uiteindelijk het onderspit delven. Zelfs met chemische wapens, langeafstandsraketten en kernwapens zal een tweede Koreaanse Oorlog het einde van Noord-Korea betekenen.

Wat onderbelicht blijft is dat Noord-Korea dit ook weet. Bijna alle bedreigingen die Noord-Korea doet, dienen dan ook een ander doel dan een daadwerkelijke aanval: ze moeten de nationale veiligheid te bevorderen. Het enorme militaire en nucleaire programma is helemaal niet bedoeld om een oorlog mee te winnen, maar om er één mee te voorkomen. Pyongyang weet dat de internationale gemeenschap zijn regime nooit zal accepteren. Wat dat betreft heeft Noord-Korea geleerd van Irak en Libië: regimes die hun massavernietigingswapens opgaven en later vernietigd werden. Dit zal Noord-Korea niet overkomen: bij het uitbreken van een oorlog ligt Seoel, een stad van meer dan 10 miljoen inwoners, binnen 24 uur plat.

Noord-Korea streeft naar iets wat lijkt op het evenwicht dat tijdens de Koude Oorlog bestond tussen de VS en de Sovjet-Unie. Doordat deze landen elkaar volledig konden vernietigen, is het nooit tot een gewapend conflict gekomen. De dreigingen die nu gedaan worden moeten de wereld eraan herinneren waartoe Noord-Korea in staat is – en dit voorkomen. Vanuit die gedachtegang is het heel logisch dat Noord-Korea met kernkoppen geladen langeafstandsraketten wil hebben die Seoel of zelfs Los Angeles kunnen raken. Die zullen een aanval op Noord-Korea eerder voorkomen dan bespoedigen.

Het regime beschouwt het Noord-Koreaanse systeem bovendien – sowieso op korte termijn – als onhervormbaar. Te ingrijpende hervormingen maken het regime instabiel en kunnen het mogelijk ten val brengen. Ook dit weet Pyongyang. Daarom gebruikt het land concentratiekampen en intimidatie tegen zijn eigen volk en militaire dreigementen tegen de rest van de wereld om de eigen positie veilig te stellen. Het regime ontleent zijn legitimiteit grotendeels aan een opgeklopte existentiële bedreiging door Seoel en Washington. Deze op veiligheid en overleving gebrande koers is weliswaar niet fraai, maar verre van irrationeel. Binnen het regime bestaan verschillende stromingen, maar wat betreft de huidige dreigementen schaart heel Noord-Korea zich (in ieder geval publiekelijk) vierkant achter Kim Jong-un.

Kim Jong-un met pistool

De zogenaamde onvoorspelbaarheid van Noord-Korea moeten we daarom nuanceren. Veel dreigementen zijn bedoeld om de wereld eraan te herinneren wat er kan gebeuren als de soevereiniteit van Noord-Korea niet wordt gerespecteerd. De nieuwste hebben te maken met de militaire oefeningen van de Zuid-Koreaanse en Amerikaanse legers bij de Noord-Koreaanse grens. Deze oefeningen worden als een provocatie gezien. Dit is niet raar: er wordt een militaire invasie van Noord-Korea gesimuleerd en de oefeningen zijn door de VS een “afschrikkingsmissie” genoemd. Ook de VN-sancties werken als olie op het vuur. Toen Noord-Korea in december 2012 een raket lanceerde, legden de VN het land nieuwe sancties op. Noord-Korea zag dit als een schending van haar soevereiniteit (een interpretatie van sancties die het land consequent handhaaft) en deed een maand later een nucleaire test, waarna opnieuw sancties volgden. Dat dit de wereld verraste, toont vooral een gebrekkig historisch besef: de twee eerdere nucleaire tests in 2006 en 2009 werden voorafgegaan door exact hetzelfde patroon. Ook de wapenstilstand van 1953, die Noord-Korea in maart opzegde, is sinds 1994 al zes keer eerder door Pyongyang opgezegd.

Laten we ook niet vergeten dat Noord-Korea niet het enige land is dat bedreigingen uit. Door de jaren heen hebben de VS zes keer gedreigd met een nucleaire aanval. Voordat Noord-Korea in maart dreigde om Zuid-Korea preventief aan te vallen, had Zuid-Korea een maand eerder hetzelfde dreigement richting Pyongyang geuit. De crisis op het Koreaanse schiereiland is dan ook een dynamiek waarin de VS, Zuid-Korea en andere landen ook verantwoordelijkheid dragen – een verantwoordelijkheid die zelden erkend wordt. Wanneer je als verarmd en verketterd regime, dat bovendien volledig van China afhankelijk is voor voedsel, brandstof en andere producten, zulke dreigementen van Washington en Seoel voor je kiezen krijgt, blijven weinig opties over. Hervormen wil Pyongjang niet. Blijft over een een afschrikwekkende strategie.

Wanneer we snappen dat Noord-Korea een wreed maar rationeel, voorspelbaar land is dat er vooral op gebrand is zijn veiligheid en soevereiniteit te verdedigen, is het mogelijk met het land in gesprek te gaan – iets wat momenteel nauwelijks gebeurt. Wanneer Noord-Korea als een serieus te nemen gesprekspartner wordt behandeld is het nog steeds niet makkelijk om de spanningen op het Koreaanse schiereiland op te lossen, maar de kans wordt groter.

Dit artikel verscheen op zaterdag 6 april 2013 in de Volkskrant.

Terwijl de spanningen op het Koreaanse schiereiland dagelijks het nieuws halen, is het voor de geïnteresseerden wellicht leuk om de volgende Holland Doc over Noord-Korea te kijken. Rob Niemantsverdriet en Henk Weltevreden reisden in april 2012 naar Pyongyang en maakten een mooie documentaire van hun tijd in Noord-Korea. Een aanrader voor iedereen die eens wat mooi en rustig videomateriaal van het leven in de Democratische Volksrepubliek van Korea wil zien.

Op maandag heeft Noord-Korea al zijn burgers teruggetrokken uit het Kaesong Industrial Complex, één van de enige gebieden waar Noord- en Zuid-Korea nog vreedzaam samenwerkten. De terugtrekking volgt nadat vorige week woensdag er al een begin gemaakt werd met het ontzeggen van de toegang aan Zuid-Koreaanse werknemers in het complex, enkele kilometers over de grens. Er verblijven nog 514 Zuid-Koreanen in het complex, waar niet gewerkt kan worden vanwege een tekort aan goederen en benodigdheden. De sluiting is een markante ontwikkeling omdat het KIC, geopend in 2002, ondanks meerdere nucleaire en rakettests in Noord-Korea, altijd open is gebleven. Wat betekent deze sluiting en van welk belang is het KIC eigenlijk?

Het KIC is één van de meest duurzame producten van de Zonneschijnpolitiek, die onder de Zuid-Koreaanse president Kim Dae-jung (r. 1998 – 2003) van start ging. Tijdens de Zonneschijnpolitiek zocht Kim Dae-jung toenadering tot Noord-Korea. Dit wierp zijn vruchten af: Zuid-Koreaanse toeristen mochten naar bepaalde gebieden in het noorden voor vakantie, Kim Dae-jung en zijn opvolger bezochten Pyongyang, er ontstonden vredesbesprekingen, gezinnen die sinds de Koreaanse Oorlog (1950 – 1953) gescheiden waren geweest werden herenigd en het KIC werd geopend.

De sluiting van het Kaesong Industriële Complex (KIC). Bron: The Wall Street Journal.

Het KIC is een samenwerkingsverband waar Noord- en Zuid-Koreaanse bedrijven gezamenlijk, veelal in joint ventures, werken aan de productie van verschillende goederen. Ondanks de omstreden nucleaire tests van Noord-Korea in 2006, 2009 en 2013 en het confronterende, anti-Noord-Korea georiënteerde beleid dat Zuid-Koreaanse president Lee Myung-bak (r. 2008 – 2013) voerde, is het Kaesong Industriële Complex altijd opengebleven. Dit is niet zo gek: Noord-Korea schijnt er veel geld aan te verdienen en dit kan de noodlijdende economie van het land volop gebruiken.

De sluiting van het KIC is de zoveelste aflevering in de steeds verder oplopende spanningen tussen Noord-Korea enerzijds en Zuid-Korea en de VS anderzijds. Echter, in tegenstelling tot de tot nu toe geuite dreigingen (nucleaire aanval, aanval op Seoel en de VS, het opzeggen van de wapenstilstand, het verbreken van de verbindingen met het zuiden), is de sluiting van het KIC nog niet eerder voorgekomen. Nadat Noord-Korea in 2010 een Zuid-Koreaans schip tot zinken bracht, dreigde sluiting van het KIC wel en sloot Noord-Korea een kantoor in de regio. De activiteiten gingen echter gewoon door.

Zoals gezegd is de sluiting van het KIC uniek en vormt het de zoveelste aflevering in een kat-en-muis-spel tussen Noord- en Zuid-Korea waarbij geen van beide partijen gezichtsverlies wil lijden en bereid is om een stapje terug te doen. De gebeurtenissen van de komende dagen zullen bepalen hoe de crisis op het Koreaanse schiereiland zich verder zal ontwikkelen.

Update: Hier kunt u de verklaring van de Noord-Koreaanse staatsmedia lezen om het KIC te sluiten.

De afgelopen weken zijn de spanningen tussen Noord- en Zuid-Korea hoog opgelopen. Hoewel een dergelijke kettingreactie tussen beide landen niet ongebruikelijk is, worden er nu wel erg veel dreigementen over en weer geuit. Lees hier een goede analyse van drie deskundigen over wat de huidige dreigingen betekenen en waartoe ze kunnen leiden.

Afgelopen vrijdag verzorgden Arend Jan Boekestijn en ik de rubriek Het Duel in de Volkskrant. In deze rubriek mag een auteur een bekende Nederlandse schrijver of beleidsmaker uitdagen. Ik heb in mijn open brief het internationale sanctiebeleid jegens Noord-Korea ter discussie gesteld. Ik noem dit een heilloze strategie en stel een alternatief voor. Arend Jan verdedigt in zijn reactie het sanctiebeleid.

Twee dagen geleden zei vertrekkend Zuid-Koreaans president Lee Myung-bak in een interview met Dong-A Ilbo dat hij in 2009 door Kim Jong-il benaderd is om Noord-Korea te bezoeken. Via China liet Kim Jong-il weten dat hij graag Lee Myung-bak in Pyongyang zou verwelkomen. Lee liet via de toenmalige Chinese premier Wen Jiabao weten dat er al twee keer eerder een Zuid-Koreaanse president naar Pyongyang was gekomen. Daarom zou hij graag zien dat Kim dit keer Zuid-Korea bezocht. In plaats hiervan ontmoetten een Noord- en een Zuid-Koreaanse delegatie elkaar in september 2009 in Singapore. Toen duidelijk werd dat de Noord-Koreaanse overheid een financiële compensatie verwachtte in ruil voor Lee’s bezoek, werd het idee definitief afgeblazen.

In dit artikel wil ik de eerste twee bezoeken van een Zuid-Koreaanse president aan Noord-Korea bespreken. Hoewel er tijdens de bezoeken zelf weinig is afgesproken of bereikt, zijn ze van grote symbolische waarde geweest voor de toenadering tussen beide Korea’s.  Ook zijn er schitterende videobeelden van beide staatsbezoeken, die bij dit artikel gevoegd zijn.

Een diplomatieke primeur: Kim Dae-jung bezoekt Pyongyang in 2000

Kim Dae-jung, president van Zuid-Korea van 1998 tot 2003, is in de eerste plaats bekend vanwege zijn Zonneschijnpolitiek. In 1998 waren de relaties tussen beide Korea’s allesbehalve positief. De landen verkeerden formeel nog steeds in staat van oorlog, de nieuwe leider Kim Jong-il uitte veel agressieve oorlogstaal richting Seoel en in de jaren ervoor waren er nog veel Zuid-Koreanen omgekomen bij terroristische aanslagen geïnitieerd door Pyongyang. De meest indrukwekkende acties hiervan waren het opblazen van een Zuid-Koreaans vliegtuig in 1987, waarbij alle 115 inzittenden om het leven kwamen, en een moordpoging op de Zuid-Koreaanse president Chun Doo-hwan in 1983, die Chun overleefde maar waarbij 21 anderen om het leven kwamen, grotendeels politici en diplomaten.

Om de relaties met het noorden te verbeteren, begon Kim Dae-jung vanaf 1998 de Zonneschijnpolitiek. Hierbij werd het verleden voor het gemak grotendeels vergeten en werd getracht met een schone lei goede relaties met het noorden te beginnen. De grootste successen hierbij waren het opzetten van de Kaesong Industriële Regio, waar Noord- en Zuid-Korea joint ventures in Noord-Korea konden opzetten, en het realiseren van de Kumgangberg Toeristische Regio, waar Zuid-Koreaanse toeristen het noorden konden bezoeken. Ook werden er in Pyongyang herenigingen van verdeelde families georganiseerd, die elkaar meestal sinds de Koreaanse Oorlog (1950 – 1953) niet meer gezien hadden.

In 2000 bezocht Kim Dae-jung Pyongyang. Dit was de eerste keer dat een Zuid-Koreaanse president Noord-Korea bezocht. Er werd groots uitgepakt door Noord-Korea. Bij aankomst was er een enorme welkomstceremonie en werd Kim Dae-jung door zijn ambtsgenoot Kim Jong-il opgewacht en verwelkomd. Een video hiervan is hieronder te zien.

http://www.youtube.com/watch?v=KAtcxqlSaCs

Het staatsbezoek werd als een enorm diplomatiek succes gezien en datzelfde jaar ontving Kim Dae-jung de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn Zonneschijnpolitiek. Enkele jaren na zijn ambtsperiode zou echter bekend worden dat er honderden miljoenen dollars aan Noord-Korea waren betaald om het bezoek en het vestigen van de Kaesong Industriële Regio mogelijk te maken. Dit schandaal vormde een smet op het eerdere succes.

Een voortzetting van de Zonneschijn: Roh Moo-hyun

In oktober 2007 liep president Roh Moo-hyun, opvolger van Kim Dae-jung, over de grens naar Noord-Korea. Hij ontmoette later in Pyongyang Kim Jong-il. Er werd gesproken over vrede en toenadering. Kim Jong-il schonk Roh niet minder dan vier ton matsutakepaddestoelen, die samen ruim 2,5 miljoen dollar waard waren.  Dit was nog meer dan wat Kim Dae-jung zeven jaar eerder had ontvangen. Roh schonk filmliefhebber Kim Jong-il een collectie Zuid-Koreaanse films en series, een versierd kamerscherm en een luxe theeservies. Zie hieronder een video van de welkomstceremonie en de ontmoeting tussen Roh en Kim:

Zonsondergang en nieuwe polarisatie

Nadat de conservatieve president Lee Myung-bak in 2008 aantrad als president, kwam de Zonneschijnpolitiek snel ten einde. Er werd een militant beleid ten opzichte van Pyongyang gevoerd, er kwam veel kritiek op de mensenrechtensituatie in het noorden en werd een beëindiging van het Noord-Koreaanse nucleaire programma geëist. Was het in 2006 bij de eerste Noord-Koreaanse nucleaire test nota bene Zuid-Korea die de sancties van de VN tegenhield, bij de tweede test in 2009 liep Lee voorop met het pleiten voor zo scherp mogelijke sancties.

Met het aantreden van de nieuwe president Park Geun-hye volgende week hoeft geen koerswijziging te worden verwacht. De dochter van dictator Park Chung-hee heeft al vaker laten weten geen provocaties van het noorden te zullen tolereren en in dat opzicht het beleid van haar voorloper voort te zullen zetten.

Het lijkt mij nauwelijks iets om trots op te zijn, maar Noord-Koreaanse staatsmedia berichten dat Syrische president Bashar al-Assad Kim Jong-un een bericht heeft gestuurd dat “hij en het Syrische volk de 71e verjaardag van Kim Jong-il vieren.”

Syrische president Bashar al-Assad ontmoet het Noord-Koreaans ceremoniële staatshoofd Kim Yong-nam in 2002. © NTI

Verder: ook de president van de Democratische Republiek Congo feliciteert Kim en Iraanse president Ahmedinejad ontmoet de Noord-Koreaanse ambassadeur om hem te feliciteren.

Iraanse president Ahmedinejad ontmoet het Noord-Koreaanse ceremoniële staatshoofd, Kim Yong-nam. © Al-Jazeera

Op 12 februari heeft Noord-Korea zijn derde nucleaire test uitgevoerd. Dit gebeurde na weken van spanningen en speculaties. De ondergrondse test was een reactie op de sancties van de Verenigde Naties van 22 januari jongstleden, die op hun beurt weer een reactie waren op de omstreden Noord-Koreaanse rakettest van december vorig jaar. Noord-Korea claimt toen met succes een satelliet te hebben gelanceerd. De Verenigde Staten denken echter dat het land een langeafstandsraket willen testen die in de toekomst Japan, Zuid-Korea en de VS moet kunnen raken.

De test werd opgemerkt doordat er een aardbeving met een kracht van 5.1 op de Schaal van Richter werd waargenomen bij Punggye-ri, waar de Nucleaire Testfaciliteiten van Noord-Korea staan. Omdat de aardbeving continu dezelfde kracht had (in tegenstelling tot een natuurlijke aardbeving, die gaandeweg in kracht toeneemt), vermoedden internationale waarnemers dat Noord-Korea de nucleaire test had uitgevoerd. Enkele uren later werd dit van Noord-Koreaanse zijde ook officieel bevestigd.

Noord-Korea deed twee maal eerder een nucleaire test: in 2006 en in 2009. Ook deze tests werden voorafgegaan door een raketlancering, die door de VN veroordeeld werden, waarna de nucleaire tests volgden. De eerste test betrof een explosie van minder dan één kiloton. De tweede test werd geschat op twee tot zes kiloton. Beide tests werden unaniem door de VN-Veiligheidsraad veroordeeld en leverden Noord-Korea aanvankelijk lichte en in 2009 zwaardere sancties op. De kracht van de meest recente nucleaire test wordt geschat op zes tot tien kiloton. Wel zou het explosief kleiner zijn dan de vorige twee. Een compact nucleair explosief is nodig voor als Noord-Korea een werkende kernkop wil ontwikkelen. De testresultaten duiden erop dat de nucleaire capaciteiten van Noord-Korea de afgelopen jaren zijn verbeterd. Ter vergelijking: de atoombom die de Verenigde Staten in 1945 op Hiroshima wierpen was vijftien kiloton.

Internationale atoomdeskundigen wachten nu op meer informatie om te bepalen wat voor soort nucleair explosief de Noord-Koreanen hebben getest. De twee eerdere tests gebruikten plutonium. Noord-Korea doet echter al jaren pogingen om succesvol uranium te verrijken. Volgens atoomwetenschapper Siegfried Hecker zou een staat als Noord-Korea uranium prefereren over plutonium, omdat de faciliteiten waarin uranium verrijkt wordt gemakkelijker te verbergen zijn. Over twee of drie dagen kunnen de vrijgekomen isotopen op een betrouwbare wijze gemeten worden. Hierna zal bekend worden of deze test met plutonium of verrijkt uranium is uitgevoerd.

Noord-Korea voerde als motivatie voor de test aan dat zij hun nationale veiligheid dienen te beschermen. Dit zou noodzakelijk zijn nadat de Verenigde Staten ‘het vreedzame satellietprogramma van Noord-Korea met illegale sancties hebben beantwoord’. Deze sancties en de vele dreigingen, die door de VS, Zuid-Korea en de Verenigde Naties tegen Noord-Korea worden geuit, zouden Noord-Korea ertoe dwingen om zich tot een krachtige staat te ontwikkelen die zich in een eventuele militaire strijd kan meten met zijn tegenstanders. Vaak stelt Noord-Korea dat het helemaal geen nucleaire mogendheid wilde worden, maar dat externe dreigingen hen hiertoe dwongen.

Een andere motivatie kan met de machtspositie van Kim Jong-un zelf te maken hebben. De jonge leider van het land, die zijn vader na diens dood in december 2011 opvolgde, begon aanvankelijk met een zwakke machtsbasis. Hij moest de macht delen met enkele andere hooggeplaatste militairen en partijleden en moest zich bewijzen tegenover zijn volk. De sterke oorlogsretoriek tegenover zijn tegenstanders, de rakettest van december vorig jaar en deze nucleaire test kunnen dienen als bewijs van kracht voor Kim Jong-un tegenover zijn volk en het enorme Noord-Koreaanse leger. Hij zou zo bewijzen dat hij een waardige leider is voor de communistische staat.

Reacties

De nucleaire test kon direct op veel negatieve reacties rekenen. Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, noemde de test ‘een duidelijke en ernstige overtreding van de Veiligheidsraadresolutie’. De Amerikaanse president Obama noemt de test een enorme provocatie en stelt dat Noord-Korea door deze test geen nationale veiligheid, maar slechts verder isolement en verarming oplevert. Hij kondigt internationale maatregelen aan. Buurland Zuid-Korea spreekt van een ‘gevaar voor de vrede’ en Rusland van een ‘schending internationale afspraken’. De Japanse premier Shinzo Abe kondigt zelfs unilaterale Japanse sancties tegen Noord-Korea aan, iets waar hij al eerder op heeft gezinspeeld.

De ogen van de internationale gemeenschap zijn nu vooral gericht op China, Noord-Korea’s meest trouwe en machtige bondgenoot. China heeft altijd gepleit voor vreedzame samenwerking en dialoog met Noord-Korea. Wel steunde China de eerdere VN-sancties tegen het land bij de eerdere nucleaire tests. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken meldde vanochtend dat ze Noord-Korea met klem aanbevelen geen verdere acties te ondernemen die de huidige situatie zouden kunnen verergeren. China roept op tot dialoog en een hervatting van het Zeslandenoverleg (tussen Noord- en Zuid-Korea, China, de VS, Rusland en Japan) om tot een gezamenlijke oplossing te komen.

China kondigde vooralsnog geen maatregelen aan. In een artikel van de Global Times, een Chinese krant die eigendom is van de Communistische Partij, werd vorige maand gesteld dat China zijn hulp aan Noord-Korea zou terugschroeven als de nucleaire test zou doorgaan. Hetzelfde artikel stelde echter ook dat wanneer de VS, Japan en Zuid-Korea extreme VN-sancties zouden voorstellen, China hen hierin zal tegenhouden en hen zal dwingen deze resoluties aan te passen. Het feit dat er specifiek over aanpassing gesproken wordt, geeft een indicatie dat China bereid zou kunnen zijn mildere sancties te steunen.

Een andere vraag is of het opleggen van nog meer sancties aan Noord-Korea wel verstandig is. Het land heeft na de vele voorgaande sancties geen enkele koerswijziging aangetoond. Integendeel, veel sancties werden beantwoord met verdere provocerende acties. Zo waren, zoals gezegd, de eerste twee nucleaire tests ook reacties op veroordelingen van de Verenigde Naties van eerdere rakettests. Vanochtend berichtten Zuid-Koreaanse media dat de Zuid-Koreaanse geheime dienst over informatie beschikt dat Noord-Korea mogelijk een nieuwe, vierde nucleaire test zal uitvoeren als de VN nieuwe sancties aan Pyongyang opleggen.

Het sanctiebeleid lijkt dus contraproductief te werken en het is te hopen dat er een op diplomatieke wijze een andere manier gevonden wordt om de huidige impasse te doorbreken.

Terwijl al weken gespeculeerd wordt over een op handen zijnde Noord-Koreaanse nucleaire test, heeft de website van de Noord-Koreaanse overheid Uriminzokkiri gisteren ontkend dat het land hiermee bezig is. Op de website wordt geschreven dat de beoogde nucleaire test slechts een “overhaaste aanname van Washington” is, dat onterechte conclusies zou hebben getrokken.

De Noord-Koreaanse staatsmedia hebben in het verleden alleen aangekondigd “een sterke actie van nationaal belang” te ondernemen. Dit bericht kwam nadat de Verenigde Naties op 22 januari sancties oplegden aan Noord-Korea. Deze sancties waren een vergelding voor de Noord-Koreaanse rakettest van vorig jaar. Noord-Korea beweert een satelliet te hebben gelanceerd, maar de Verenigde Staten vermoeden dat Noord-Korea intercontinentale raketten ontwikkelt waarmee de Amerikaanse westkust geraakt kan worden.

Punggye-ri

Een Zuid-Koreaanse overheidsfunctionaris is niet onder de indruk. Hij ziet de Noord-Koreaanse berichtgeving als een afleidingsmanoeuvre. Satellietbeelden lieten de afgelopen weken een toename van activiteit bij de nucleaire testfaciliteit in Punggye-ri zien. Deze signalen waren, samen met de agressieve Noord-Koreaanse retoriek, reden om aan te nemen dat een nieuwe nucleaire test aanstaande was. Toen Noord-Korea maandag personeel terugtrok uit Punggye-ri, zagen veel internationale waarnemers dit als een teken dat de test nu echt spoedig uitgevoerd zal worden.

Noord-Korea deed twee maal eerder een nucleaire test, in 2006 en 2009. Beide tests werden veroordeeld en bestraft met sancties door de Verenigde Naties.

Noord-Korea heeft een video online geplaatst van een verwoest en brandend New York na een Noord-Koreaanse raketaanval, met het vredelievende “We are the World” van Michael Jackson als achtergrondmuziek. Lees het verslag op de website van The New York Times, waar ook een link naar de video op staat.

Beelden uit de video, waaronder een vredig slapende Noord-Koreaan en een brandend New York. © National Post