Amerikaanse gevangene in Noord-Korea vrijgelaten

De 22-jarige Amerikaan Otto Warmbier, die in januari 2016 werd opgepakt in Noord-Korea, is vrijgelaten. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson dinsdag gezegd. Warmbier is op weg naar huis om herenigd te worden met zijn familie.

Warmbier kwam op vrije voeten kort nadat het Amerikaanse oud-basketbalicoon Dennis Rodman in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang landde. Rodman is een persoonlijke vriend van de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Hij bezocht het communistische land vier maal eerder en organiseerde ook basketbalwedstrijden in het land.

Buitenlandse Zaken

Hoewel de timing opmerkelijk is, heeft Rodman waarschijnlijk niets te maken met de vrijlating van Warmbier. Volgens Tillerson is de vrijlating tot stand gekomen door het ministerie van Buitenlandse Zaken, onder leiding van president Trump. Tillerson zei dat er momenteel gesprekken lopen met het Noord-Koreaanse regime over de vrijlating van drie andere Amerikanen die nog vastzitten in het land.

De minister wilde niets zeggen over de gezondheid van Warmbier. Volgens de ouders van de man ligt Warmbier al ruim een jaar in coma, zo melden zij aan The Washington Post. Hij zou in die toestand geraakt zijn nadat hij na een zaak van botulisme een slaappil zou hebben toegediend gekregen. Sindsdien is Warmbier niet meer ontwaakt, zo vertelden de Noord-Koreanen aan Warmbiers ouders.

De manier waarop Warmbier vrijkomt is opmerkelijk. Onder Obama werd alleen in het diepste geheim met Noord-Korea onderhandeld. Dat Trump directe gesprekken met Pyongyang aanknoopt, kan op een beleidswijziging duiden in het beleid ten opzichte van Noord-Korea. Hoewel Trump de afgelopen maanden harde woorden uitte over Kim Jong-un zei het Amerikaanse staatshoofd ook respect te hebben voor de jonge dictator en bereid te zijn hem te ontmoeten.

Vlag ontvreemd

Warmbier werd op 2 januari 2016 opgepakt nadat hij een propagandavlag had proberen te stelen. Hij kreeg in maart van dat jaar een werkstraf van vijftien jaar opgelegd voor vermeende misdaden tegen de Noord-Koreaanse staat. Warmbier is een student aan de Universiteit van Virginia.

Beelden van een persconferentie van een geëmotioneerde Warmbier vorig jaar

Met de vrijlating van Warmbier zitten nog drie Amerikanen gevangen in Noord-Korea:

  • Kim Dong Chul, zit vast sinds oktober 2015. Een in China woonachtige Koreaans-Amerikaanse zakenman die zowel liefdadigheidswerk als zaken deed in Noord-Korea. Hij werd opgepakt op verdenking van spionage en kreeg een werkstraf van tien jaar opgelegd.
  • Kim Sang-duk (roepnaam Tony Kim), zit vast sinds april 2017. Hij is voormalig hoogleraar aan de Chinese Universiteit van Yanbian. Hij gaf een maand les in internationale financiën en management aan een elite-universiteit in Pyongyang, waarna hij werd aangehouden. Kim wordt verdacht van het proberen omver te werken van de Noord-Koreaanse staat.
  • Kim Hak-Song, zit vast sinds 7 mei. Hij doceerde aan dezelfde elite-universiteit in Pyongyang. De Noord-Koreaanse autoriteiten zeggen dat hij “vijandige handelingen” tegen de staat heeft verricht. Kim omschreef zichzelf eerder als een christelijke missionaris.
  • Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken raadt het burgers met klem af om naar Noord-Korea te reizen. Toch bezoeken honderden Amerikanen het communistische land jaarlijks als toeristen.

    Eerder vrijgelaten na hoog bezoek

    In het verleden werden buitenlandse gevangenen vaak vrijgelaten uit Noord-Korea na het bezoek van een internationale hoogwaardigheidsbekleder. In 2015 werden twee Amerikaanse burgers, Kenneth Bae en Matthew Todd Miller, vrijgelaten uit detentie door de Noord Koreaanse regering. Het duo werd vrijgelaten na geheime onderhandelingen tussen Noord-Korea en de VS.

    Bae, een missionaris, werd in november 2012 in Noord-Korea gearresteerd. Hij werd veroordeeld tot vijftien jaar dwangarbeid voor misdaden tegen de staat. Bae werd vrijgelaten nadat directeur van de nationale inlichtingendiensten James Clapper het communistische land had bezocht. In de jaren daarvoor werden gedetineerden vrijgelaten na bezoeken van oud-presidenten Bill Clinton en Jimmy Carter.

    Een eerdere versie van dit artikel werd op 13 juni 2017 gepubliceerd op de website van NRC.

    De nieuwe Noord-Koreaanse raket komt wel erg ver

    Noord-Korea heeft zondagochtend een nieuw type middellangeafstandsraket getest. Noord-Koreaanse staatsmedia meldden maandag dat het ,,perfecte wapensysteem” Hwasong-12 uitgerust kan worden met een ,,grote kernkop”. Het projectiel bleef dertig minuten in de lucht en plonsde op zo’n 700 kilometer van de lanceerbasis in zee. Het was de tiende Noord-Koreaanse raketproef dit jaar – en de eerste sinds de beëdiging van de nieuwe Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in vorige week woensdag.

    De lancering van de raket op Noord-Koreaanse staatstelevisie, begeleid door koorzang:

    Wat de test bijzonder maakt, is dat de raket in een scherpe boog omhoog werd afgeschoten – in het Engels ook wel ‘lofting’ genoemd. Met deze lanceertechniek kan de raket een flinke afstand afleggen, zónder dat die in Japanse wateren terechtkomt. Het geeft de Noord-Koreanen meer tijd om de raket te analyseren.

    2.000 kilometer

    De Japanse minister van Defensie Tomomi Inada zei dat de raket een hoogte bereikte van 2.000 kilometer, wat Pyongyang maandag bevestigde. Dat is veel meer dan de korte- en middellangeafstandsraketten die Pyongyang eerder afvuurde.

    Rakettechnicus van de Union of Concerned Scientists David Wright stelde zondag dat het maximale bereik circa 4.500 kilometer is, wanneer de raket op een normale wijze wordt afgeschoten. Zuid-Koreaanse deskundigen houden een bereik van vijf- tot zesduizend kilometer voor mogelijk. Dat is een flinke verbetering ten opzichte van de Noord-Koreaanse Musudan-raketten, die vorig jaar meerdere malen getest werden en zo’n 3.000 kilometer ver kunnen komen.

    Deze proef is vooral een boodschap aan de VS. ,,Het meest complete wapensysteem zal niet slechts in handen van één land [de VS, red.] zijn; wij zullen in staat zijn om aanvallen proportioneel te vergelden”, aldus Noord-Koreaanse staatsmedia. De Amerikaanse militaire bases op het eiland Guam in de Stille Oceaan, doorns in het oog van Pyongyang, liggen op slechts 3.400 kilometer van Noord-Korea. Net niet te halen voor de Musudan, maar binnen het bereik van de nieuwe Hwaesong-12. Het Amerikaanse leger sloot zondag uit dat het projectiel het Amerikaanse vasteland zou kunnen bereiken. Daarvoor zou de raket minstens 8.000 kilometer moeten kunnen afleggen. De Hwasong-12 is wel nieuwe stap in het ontwikkelingsproces van zo’n intercontinentale raket.

    Indrukwekkende resultaten

    De raket werd afgeschoten van de luchtbasis Banghyon, waarvandaan in februari nog een ander type middellangeafstandsraket werd getest. Die Pukguksong-2 heeft een bereik van 1.200 tot 3.000 kilometer, maar kan volgens Pyongyang ook met een kernkop worden uitgerust. Dat laatste, de grootste angst van de VS, is nog niet door experts bevestigd en kan Noord-Koreaanse borstklopperij zijn.

    Dat wil niet zeggen dat zorgen niet op zijn plaats zijn. Hoewel het nogal eens misgaat met raketlanceringen, boekt Kim Jong-un gemiddeld genomen indrukwekkende resultaten. Sinds hij in december 2011 aan de macht kwam, werden 76 raketproeven uitgevoerd, waarvan er 59 succesvol waren en slechts zeventien faalden. Bovendien: door mislukte proeven spoort Pyongyang ontwerpfouten op, die voor een volgende test worden weggepoetst.

    Analisten wachten nu op foto- en videobeelden van de lancering van zondag, om nog meer te kunnen zeggen over de raket. Vermoedelijk krijgt het beestje dan ook een naam. Op social media wordt gespeculeerd of dit de mysterieuze nieuwe tweetrapsraket was, die vorige maand op een grote militaire parade in Pyongyang werd getoond.

    De succesvolle proef komt nog geen week na de inauguratie van de links-liberale Zuid-Koreaanse president Moon. Het Noord-Koreaanse machtsvertoon is een belangrijke eerste test voor het kersverse staatshoofd, dat tijdens zijn campagne zei juist toenadering tot Pyongyang te zoeken.

    Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 15 mei 2017 in nrc.next en NRC Handelsblad

    ‘Nederland hielp zoon Kim Jong-nam in veiligheid brengen’

    De Nederlandse ambassadeur in Zuid-Korea Lody Embrechts heeft een belangrijke rol gespeeld bij het in veiligheid brengen van de familie van Kim Jong-nam, de onlangs in Maleisië vermoorde halfbroer van de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Althans, dat beweert een onbekende organisatie die zich ‘Cheollima Civil Defense’ (CCD) noemt.

    Woensdag plaatste de groep een verklaring en korte video online. In het filmpje spreekt Kim Han-sol, de 21-jarige zoon van Kim Jong-nam. In vloeiend Engels zegt hij samen met zijn moeder en zus in veiligheid te zijn gebracht, waarna hij zijn Noord-Koreaanse paspoort laat zien. De persoonsinformatie is in de video onzichtbaar gemaakt. Ook wordt het geluid uitgezet wanneer Kim zijn dank uitspreekt.

    De bijgaande verklaring bevat iets meer informatie, hoewel veel vragen onbeantwoord blijven. Volgens de organisatie, die zegt vaker mensen in nood te hebben geholpen, hadden Kim Han-sol en zijn familie een oproep gedaan om in veiligheid te worden gebracht. De CCD regelde dit, naar eigen zeggen met hulp van Nederland, China, de Verenigde Staten en een vierde land dat niet werd gespecificeerd.

    In de korte tekst wordt een dankwoord gewijd aan Embrechts ,,voor zijn snelle en sterke reactie op onze plotselinge verzoek om hulp. Ambassadeur Embrechts is een zegen voor de Nederlandse bevolking en hun principiële houding op het gebied van mensenrechten.”

    Zuid-Koreaanse inlichtingendiensten zeggen nog nooit van ‘Cheollima Civil Defense’ gehoord te hebben, maar bevestigen dat de man in het filmpje Kim Han-sol is. Zowel de Nederlandse ambassade in Zuid-Korea als het ministerie van Buitenlandse Zaken wilden woensdag geen commentaar geven op de berichtgeving. CCD liet e-mails onbeantwoord en zegt op hun site geen verdere details over de zaak te willen geven. De website en het YouTube-kanaal waarop de verklaringen zijn geüpload werden beide op 4 maart geregistreerd.

    Kim Han-sol werd in 1995 geboren in Noord-Korea, maar verliet als kind het land met zijn vader nadat laatstgenoemde uit de gratie was gevallen. Kim Jong-nam leek te worden klaargestoomd voor de troonopvolging, maar zag in 2001 zijn kansen in rook opgaan nadat hij op de luchthaven van Tokyo werd opgepakt met een vals paspoort. De man werd teruggestuurd naar Noord-Korea, maar niet voor de pers uitgebreid fotografeerden hoe hij op een retourvlucht werd gezet.

    Een eerder interview met Kim Han-sol:

    Kim Han-sol studeerde de afgelopen jaren in Hongkong, Bosnië en Frankrijk. Nadat Kim Jong-un zijn machtige oom Jang Song-taek in 2013 liet executeren, werd Kim Han-sol extra beveiligd. Hij wilde zijn studie voortzetten in Oxford, maar zag hier na de moord op zijn vader om veiligheidsredenen vanaf.

    De jonge Kim is geen uitgesproken criticus van het Noord-Koreaanse regime. In het verleden zei hij wel op social media dat hij zich schuldig voelt omdat hij elke dag genoeg voedsel heeft, terwijl zijn landgenoten honger lijden.

    Kim Jong-nam werd in februari op het vliegveld van Kuala Lumpur vermoord met het zenuwgas VX, vermoedelijk in opdracht van Pyongyang. De Maleisische autoriteiten onderzoeken de zaak en hebben familieleden van het slachtoffer gevraagd mee te werken aan DNA-onderzoek. Volgens Maleisië is nog niet op dit verzoek gereageerd. Kuala Lumpur en Pyongyang hebben hun ambassadeurs uitgewezen en weigeren vooralsnog elkaars burgers naar hun thuisland te laten terugkeren.

    Een eerdere versie van dit artikel werd op 9 maart gepubliceerd in nrc.next en NRC Handelsblad.

    Noord-Korea test ballistische raket

    Het Noord-Koreaanse leger heeft zondag een ballistische raket getest. Dat heeft de Zuid-Koreaanse krijgsmacht bevestigd, meldt het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap. Het projectiel werd vanaf de oostkust van het land gelanceerd en kwam na zo’n 500 kilometer in zee terecht.

    Het projectiel is vermoedelijk een middellangeafstandsraket van het type Musudan. Die wapens hebben een geschat bereik van 3.000 kilometer. Dat is bij lange na niet genoeg om het grondgebied van de Verenigde Staten te bereiken.

    Donald Trump

    Het is de eerste keer sinds de beëdiging van de Amerikaanse president Donald Trump dat Pyongyang een raket heeft getest. De Zuid-Koreaanse legertop veroordeelde de proef zondag en noemde die “een duidelijke schending van resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties”.

    Zuid-Koreaanse generaals vermoeden dat de test bedoeld is om indruk te maken op Trump en zijn nieuwe regering. De rakettest kwam tijdens een bezoek van de Japanse premier Shinzo Abe aan de VS. Tijdens een korte persconferentie zei Trump kortweg dat de VS “voor 100 procent achter Japan staan”. Hij veroordeelde of noemde de raketproef verder niet:

    THAAD

    Vorig jaar sloten Zuid-Korea en de VS een akkoord om het hypermoderne raketafweersysteem THAAD te vestigen op Zuid-Koreaans grondgebied. THAAD is bedoeld om Zuid-Korea te verdedigen tegen nucleaire en raketdreigingen van de communistische noorderbuur. In 2016 testte Pyongyang twee kernwapens en een langeafstandsraket. Daarnaast werden meerdere kleinere projectielen afgevuurd.

    China is fel tegen de plaatsing van THAAD. Volgens Beijing druist dit in tegen de strategische belangen van China en verstoort de militaire verhoudingen in de regio Afgelopen week zette Beijing nog tientallen Zuid-Koreaanse missionarissen het land uit. Ook in Zuid-Korea is veel weerstand tegen THAAD.

    Kim Jong-un

    De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un zei op Nieuwjaarsdag nog dat zijn land “in de laatste fase” is bij het ontwikkelen van een intercontinentale raket die de Amerikaanse westkust moet kunnen bereiken. Trump zei vorige maand dat hij ervoor zal zorgen dat hij de voltooiing van zo’n wapen zou voorkomen. Hoe hij dat zou gaan doen, zei Trump er niet bij.

    Een eerdere versie van dit artikel werd op 12 februari 2017 gepubliceerd op de website van NRC.

    Artikel op De Correspondent

    Vandaag is mijn eerste artikel over Noord-Korea gepubliceerd bij De Correspondent. In het stuk bespreek ik hoe Noord-Korea wordt weergegeven in de media en hoe dit beeld niet alleen niet strookt met de werkelijkheid, maar ook schadelijke gevolgen heeft. Vervolgens reik ik (met hulp van hoogleraar Koreastudies Remco Breuker) handvatten aan voor een betere berichtgeving over Noord-Korea.

    Lees het artikel hier. Onderaan kunt u eventueel een reactie plaatsen, waarop professor Breuker en ik zullen proberen te reageren.

    Een Noord-Koreaans bierfestival

    Vorige week sprak ik op BNR Nieuwsradio over het Pyongyang Taedonggang Beer Festival, dat al gauw in westerse media werd omgedoopt tot “het Oktoberfest van Noord-Korea”. Het is het eerste bierfestival van het land.

    Het evenement is bedoeld ter vermaak van de elite van het land, die in de hoofdstad woont en zich dit soort uitspattingen kan permitteren. Dat geldt niet voor veel van de overige 20 miljoen Noord-Koreanen die in de rest van het land leven. Maar ook probeert het regime hiermee te laten zien dat Noord-Koreanen van hun leven genieten “ondanks pogingen van de imperialisten om het land te isoleren”, aldus Pyongyang. De werkelijkheid is uiteraard anders…

    Bekijk hier de uitzending van persbureau AFP over het bierfestival:

    En hier de meer bombastische uitzending van de Noord-Koreaanse staatstelevisie:
    https://www.youtube.com/watch?v=JHwQF1G_CE0

    De grootste Amerikaanse fan van Noord-Korea

    Een vredelievend, autonoom en puur land. De meeste mensen zullen hierbij niet direct aan het totalitaire Noord-Korea denken. Toch is dat hoe Ken Roh, groot pleitbezorger van het communistische land in de Verenigde Staten, de natie in Los Angeles omschrijft na zijn 69e bezoek aan het gesloten land.

    Buzzfeed wijdde een longread aan de 72-jarige Roh, die zij de “grootste fan van Noord-Korea in de VS” noemen. Op de avond in Los Angeles hebben zo’n dertig mensen zich verzameld om te luisteren naar de ervaringen die Roh in Pyongyang heeft opgedaan. Het is meestal hetzelfde groepje gelijkgestemden, dat twee tot drie keer per jaar bijeenkomt om Koreaans te eten en bij te kletsen – onder meer over “het glorieuze leiderschap van kameraad Kim Jong-un”.

    Bekering

    Roh kwam 43 jaar naar de VS vanuit Zuid-Korea, dat toen ook nog een dictatuur was. In 1990 bezocht hij voor het eerst Noord-Korea. Hij was meteen verkocht en richtte de nieuwssite en het YouTube-kanaal Minjok Tongshin op. Daar probeert hij Noord-Korea, een van de grootste vijanden van de Amerikaanse overheid, op te hemelen als een mooi en rechtvaardig land.

    De meest bekeken video van Roh, waarin hij de zoons van een naar Noord-Korea overgelopen Amerikaan interviewt (alleen in het Koreaans):

    Het werk van Roh is in Pyongyang niet onopgemerkt gebleven. In 2008 behaalde hij een PhD in politicologie aan de Kim Il-sung Universiteit in de Noord-Koreaanse hoofdstad. In 2014 werd hij onderscheiden met de internationale Kim Il-sungprijs, een hele eer in Noord-Koreaanse contreien.

    Op de bijeenkomst in Los Angeles koesteren meer mensen warme gevoelens voor Noord-Korea, een land dat door de VN wordt gezien als een van de grootste schenders van mensenrechten ter wereld. Michael Kim zegt onder het genot van een glaasje rijstwijn:

    “Ik zou er zeker de voorkeur aan geven om in Noord-Korea te wonen. Mensen zijn puurder in Noord-Korea, ook al zijn ze armer. Maar daar is niets slechts aan.”

    Lees hier de longread ‘Meet North Korea’s Number One Fan In The United States’ (3.431 woorden, leestijd circa 14 minuten) op de website van Buzzfeed.

    Dit artikel verscheen op 11 juli 2016 op de website van NRC

    Noord-Korea lanceert raket vanaf onderzeeër

    Het Noord-Koreaanse leger heeft zaterdagochtend een ballistische raket vanaf een onderzeeër gelanceerd. Het projectiel faalde echter kort na te zijn afgevuurd. Dat heeft de Zuid-Koreaanse legertop laten weten, meldt persbureau Yonhap.

    De raket werd vanuit de kustwateren buiten Sinpo richting het oosten gelanceerd. “De SLBM [van een onderzeeboot gelanceerde ballistische raket, red.] werd normaal van de onderzeeër gelanceerd, maar wij geloven dat de vlucht onsuccesvol was”, aldus het Zuid-Koreaanse leger in een korte persverklaring. Volgens schattingen ontplofte het projectiel op zo’n tien kilometer hoogte, na slechts een korte afstand gevlogen te hebben.

    De krijgsmacht zei “zulke provocatieve handelingen van Noord-Korea” sterk te veroordelen. De lanceringen zijn in strijd met VN-resoluties. Vorige maand testte Pyongyang nog diverse middellangeafstandsraketten van het type Musudan. Ook toen faalden meerdere lanceringen.

    Noord-Korea verbetert rakettechnologie

    Volgens Seoul heeft Noord-Korea de afgelopen jaren belangrijke vorderingen geboekt bij het lanceren van raketten vanaf duikboten. Zuid-Korea schat dat het Noorden nog zo’n drie jaar nodig heeft om technologie op dit gebied te ontwikkelen die militair kan worden ingezet.

    Dat zou slecht nieuws zijn voor de belangrijkste rivalen van Pyongyang: Zuid-Korea en de Verenigde Staten. Raketten die worden afgevuurd vanaf duikboten zijn namelijk veel moeilijker om van tevoren te detecteren. Daarnaast zou de SLBM-technologie een toevoeging zijn aan het al zorgwekkende Noord-Koreaanse wapenarsenaal, dat kernwapens en langeafstandsraketten bevat.

    Drie maanden geleden voerde Pyongyang ook al een SLBM-test uit. Toen viel de raket in de lucht in meerdere stukken uiteen na zo’n dertig kilometer te hebben gevlogen.

    Reactie VS

    Het Amerikaanse leger bevestigde dat de Noord-Koreaanse raket zaterdag na een korte vlucht in zee is gestort. Ook de VS zeiden de lancering te veroordelen.

    De lancering komt één dag nadat Zuid-Korea en de VS een akkoord tekenden voor de plaatsing van THAAD, een geavanceerd raketafweersysteem dat het Zuiden moet beschermen tegen aanvallen uit het Noorden. Ook legden de Verenigde Staten twee dagen geleden voor het eerst sancties op aan de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un. Dat werd door Pyongyang beschreven als een “rode lijn” en een “oorlogsverklaring”.

    Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 9 juli 2016 op de website van NRC