Noord-Korea doet vaker raketproeven, maar ditmaal ging het met extra ronkend taalgebruik gepaard. Er zou een nucleaire aanval op de Verenigde Staten en Zuid-Korea zijn gesimuleerd. Wat bedoelt Pyongyang met deze dreigende taal en heeft de wapenverkoop aan Rusland er nog iets mee te maken? Ik sprak erover met Astrid Kersseboom in het NOS Radio 1 Journaal,
Luister het fragment hier vanaf 3:18:00 terug.
Op donderdag besloot Rusland een vetostem uit te spreken tegen het verlengen van het VN-panel dat toeziet op de naleving van sancties tegen Noord-Korea. Dat gebeurde in de 15 jaar dat het panel bestond niet eerder. De bestaande strafmaatregelen tegen Pyongyang blijven van kracht, maar het toezien op de naleving ervan wordt moeilijker. Het zegt veel over hoe Moskou en Pyongyang naar elkaar zijn toe gekropen – en hoe verziekt de relaties van het Kremlin met het Westen zijn geworden. Ik sprak erover bij Bureau Buitenland op NPO Radio 1.
Luister hier de aflevering terug, mijn fragment zit direct aan het begin.
Ik bezocht een lezing van Remco Breuker bij het Leiden Asia Centre over Noord-Korea als internationale wapenleverancier. ,,Dat wapens van Noord-Koreaanse makelij nu op een Europees slagveld worden ingezet, moet je serieus nemen”, aldus Breuker. ,,De hoofdprijs is dat Pyongyang een plek krijgt in dit met de VN concurrerende internationale systeem”.
Lees hier mijn verslag: Noord-Korea maakt vrienden met zijn wapenleveringen
Raketgewenning, zo zou je het kunnen noemen. Noord-Korea schoot de afgelopen jaren zo veel projectielen de lucht in dat het vaak nog nauwelijks het nieuws haalde. Tussen al die kwantiteit werkte het totalitaire land ook aan het verbeteren van de kwaliteit en capaciteit van zijn wapenarsenaal.
Zo maakte Noord-Korea afgelopen maandag bekend dat het met succes een hypersone raket op vaste brandstof had getest. Zo’n projectiel kan een snelheid van zo’n 6.200 kilometer per uur – of vijf keer die van het geluid – bereiken. Maar de belangrijkste eigenschap is de wendbaarheid van de raket – iets waarop Noord-Korea de raket ook zei te testen. „Hypersone wapens zijn extreem moeilijk om te detecteren en neer te halen, vanwege hun snelheid en wendbaarheid, lage vlieghoogte en onvoorspelbare trajecten”, zei de Amerikaanse generaal Glen D. VanHerck vorig jaar. Slechts enkele landen, waaronder China en Rusland, hebben hypersone raketten ontwikkeld.
Vorig jaar bereikte het land een andere technologische doorbraak, toen het onder het toeziend oog van dictator Kim Jong-un en zijn tienerdochter een intercontinentale raket op vaste brandstof lanceerde. De Hwasong-18 heeft een bereik van vijftienduizend kilometer en kan daarmee het gehele Amerikaanse en Europese vasteland treffen. Het is nog onduidelijk of Pyongyang die al kan uitrusten met kernkoppen. Het land heeft atoombommen, maar die zijn alleen nog ondergronds getest. Om een kernkop te ontwikkelen, moet Noord-Korea in staat zijn deze kernwapens klein en hittebestendig te maken.
Pyongyang testte al eerder hypersone én intercontinentale rakettechnologie, maar nog niet eerder op vaste brandstof. Een strategisch voordeel daarvan is dat de projectielen sneller gelanceerd en vervoerd kunnen worden dan met vloeibare brandstof – waardoor een tegenstander de voorbereiding van een lancering moeilijker kan spotten.
Afgelopen november bracht Pyongyang na twee mislukte pogingen zijn eerste werkende militaire spionagesatelliet in een baan om de aarde. Het bewind beweert foto’s van de kunstmaan te hebben ontvangen, maar leverde daarvoor geen bewijs. Voor dit jaar staan nog zeker drie lanceringen gepland. Met de satellieten kan Noord-Korea zelfstandig buitenlandse troepenbewegingen in de gaten houden. Hiermee zijn flink wat zaken van Kim Jong-uns verlanglijstje geschrapt: van de in 2021 door hem geformuleerde militaire doelen is alleen de ontwikkeling van een nucleair aangedreven onderzeeër (nog) niet verwezenlijkt.
Met deze drie mijlpalen komt het Kim-regime weer steviger in zijn schoenen te staan. Na de mislukte top met toenmalig Amerikaans president Donald Trump in Hanoi in 2019 heeft het Noord-Koreaanse bewind alle interesse in onderhandelingen laten varen. Zolang landen als China en Rusland in zijn materiële behoeften kunnen voorzien, hoeft toenadering tot Zuid-Korea en de VS wat Pyongyang betreft niet meer. Het land sloot de afgelopen maanden negen ambassades in het buitenland, bijna een vijfde van het totaal.
Om die redenen werkt Pyongyang aan zo geavanceerd mogelijke wapens, die ervoor moeten zorgen dat het land nooit kan worden binnengevallen door de VS of Zuid-Korea. Je valt immers geen land aan dat jouw steden met een kernbom kan raken. Sommige analisten vrezen dat Noord-Korea zelf wel eens uit kan zijn op oorlog. „De situatie op het Koreaanse schiereiland is gevaarlijker dan ze op enig moment sinds juni 1950 is geweest”, schrijven Robert Carlin en Siegfried Hecker in een artikel op 38 North, een blog over Noord-Korea van het Stimson Center, een Amerikaanse denktank. „Wij geloven dat Kim Jong-un, net als zijn grootvader in 1950, het strategische besluit heeft genomen om een oorlog uit te vechten.”
Dat is geenszins ondenkbaar, maar is niet te verwachten. Het regime is doorgaans continu bezig met één doel: het behoud van de macht van Kim Jong-un, en het uit de weg ruimen van alles wat die macht kan bedreigen. Een gewapend conflict zou die machtspositie juist in gevaar kunnen brengen.
Hoewel Noord-Korea al jaren met de grootste toewijding aan zijn raketarsenaal werkt, heeft het die nooit in een echte oorlogssituatie getest. Dat heeft Rusland inmiddels voor de Noord-Koreanen gedaan: bij een aanval op Charkiv, waarbij een dode en meer dan veertig gewonden vielen, werd een door Pyongyang geleverde Hwasong-11 ingezet. Deze ballistische raket kan honderden kilometers vliegen op vaste brandstof en is met een kernkop uit te rusten. Ze is verwant aan de Russische Iskander-raket, waardoor ze goed aansluit op de Russische wapensystemen. Het is voor zover bekend de eerste keer dat een Noord-Koreaanse raket is ingezet op een buitenlands slagveld.
Informatie over deze aanval is ook interessant voor Noord-Koreaanse technici, die zo een beter beeld krijgen van hoe de door hen ontwikkelde projectielen tijdens een aanval functioneren. Ook kan dit als reclame worden gebruikt bij andere afnemers van de Noord-Koreaanse wapenwinkel, zoals Iran en Syrië. Behalve raketten heeft Pyongyang ook grote hoeveelheden artillerie en munitie aan Moskou geleverd.
De eerste Noord-Koreaanse wapenleveranties gingen volgens Amerikaanse inlichtingendiensten al in 2022 de Russische grens over, maar pas sinds de tweede helft van vorig jaar kwam de vaart erin. In juli leidde Kim de Russische minister van Defensie Sergej Sjoigoe hoogstpersoonlijk rond over een Noord-Koreaanse wapenbeurs. Anderhalve maand later bracht Kim een bezoek aan het oosten van Rusland, waar hij met onder meer Poetin sprak. Sindsdien reizen delegaties geregeld over en weer – afgelopen dinsdag was de Noord-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken Choe Sun-hui nog op bezoek bij Poetin. Het Kremlin noemde Noord-Korea maandag „ons trouwste buurland”.
Noord-Koreaanse wapenfabrieken draaien momenteel op volle toeren om de Russische oorlogsmachine in Oekraïne te voeden. Daarvoor wil Pyongyang wel wat terug. Behalve geld, olie en aardgas bood Rusland Noord-Korea ook hulp aan met onder meer satelliettechnologie – mogelijk heeft Moskou zelfs al geholpen de laatste satellietlancering tot een succes te maken. Met de huidige hechte banden kan die ‘vloot’ van Noord-Koreaanse militaire spionagesatellieten er dit jaar nog komen.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 19 januari 2024 bij NRC.
Ik sprak met Kevin Lau voor De Morgen over de Noord-Koreaanse oorlogstaal en de wapenleveranties aan Rusland voor de oorlog in Oekraïne:
Lees hier het artikel: ‘Verwacht meer Noord-Koreaanse raketten in Oekraïne’: waarom de recente activiteiten van Kim Jong-un geen lege dreigementen zijn
Ruim vier jaar na zijn vorige trip naar Vladivostok treft de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un volgende week hoogstwaarschijnlijk opnieuw de Russische president Vladimir Poetin in de Oost-Russische havenstad. De gesprekken zullen wellicht gaan over het leveren van wapens, munitie en mogelijk zelfs mankracht. De twee autocratische leiders spreken elkaar rondom een handelsforum. Voor het RD blikte ik vooruit op de ontmoeting.
Lees hier mijn hele artikel bij het RD: China, Rusland en Noord-Korea trekken steeds meer op elkaar aan
Als de nucleaire dreiging vanuit Noord-Korea blijft of toeneemt, zou Zuid-Korea weleens eigen kernwapens kunnen gaan bouwen. Amerika vragen om atoomwapens op Zuid-Koreaans grondgebied te stationeren is ook een optie. Dat zei de Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol onlangs in een overleg met de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken.
Lees hier mijn analyse: President Zuid-Korea zinspeelt op bouw eigen kernwapen
Op dinsdag lanceerde Noord-Korea een middellangeafstandsraket over Japan. De Hwasong-12 kwam uiteindelijk in de Stille Oceaan terecht. De proef bracht de Noord-Koreaanse militaire dreiging weer helemaal terug in de aandacht. Wat betekent deze lancering en wat kunnen we nu verwachten?
Bij de NOS was ik welkom in podcast De Dag voor een lang gesprek over de militaire dreiging die uitgaat van Noord-Korea, wat er in het land gebeurd en hoe het zit met eventuele onderhandelingen: Noord-Korea weer op het wereldtoneel
Met RTL Nieuws sprak ik voor een explainervideo: Luchtalarm door Noord-Korea, gaat dit escaleren?
Bij BNR Nieuwsradio discussieerde ik mee over de stelling: Noord-Korea vormt een levensgrote bedreiging voor de wereldvrede
En tot slot: voor het RD schreef ik een analyse van de raketlancering en in welke context we die moeten zien: Noord-Korea toont spierballen met lange reeks rakettesten
Voor De Groene Amsterdammer schreef ik een longread waarin ik terugblikte op hoe Noord-Korea is getransformeerd onder tien jaar leiderschap van Kim Jong-un. Ik keek naar hoe de jonge Kim aanvankelijk door optimistische en vaak ongeïnformeerde analisten werd gezien als een hervormer, maar al snel zou blijken dat de derde telg uit de Kim-dynastie even wreed was als zijn vader – en nog efficiënter. Grote winnaar is het regime in Pyongyang gebleken, de grote verliezer de Noord-Koreaanse bevolking.
Lees hier de longread: De verfijnde surveillancestaat
Het is vandaag precies 10 jaar geleden dat de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un aan de macht kwam. Voor de Duitse krant Die Welt blikte ik terug op een decennium Kim de Derde, die het Noord-Koreaanse regime toekomstbestendig voor de 21e eeuw maakte. In januari volgt een Nederlandstalige publicatie in een ander medium.
Lees hier de longread: Wie Kim Jong-un unbemerkt sein „Endziel“ erreichte
