Noord-Korea verbrak de banden met Maleisië en de laatste internationale ngo-medewerkers vertrokken uit het land. Met de VS en Zuid-Korea is nauwelijks contact. Keert Noord-Korea nog meer in zichzelf of trekt het gewoon zijn eigen plan?
Mijn analyse: Noord-Korea steeds meer geïsoleerd van buitenwereld
Ook in tijden van pandemie slaagt Noord-Korea er goed in VN-sancties te omzeilen. Het land importeerde nu al meer olie dan is toegestaan voor 2020, verkocht steenkool aan China en kunstwerken aan Zuid-Koreaanse kopers. Dat staat in het nieuwste halfjaarlijkse onderzoeksrapport van het door de Verenigde Naties aangestelde Expertpanel.
Lees hier het hele artikel: Noord-Korea zit potdicht, behalve voor illegale handel
De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un begon het nieuwe jaar gezellig door te zeggen dat hij zich niet langer gebonden voelt aan een moratorium op het testen van atoombommen en intercontinentale raketten. Het land zal de wereld spoedig een „nieuw strategisch wapen” demonstreren en „schokkende actie” ondernemen, aldus Kim.
Lees hier mijn analyse van Kims toespraak: Kim Jong-un dreigt met „schokkende actie”
In het Chinese Chengdu zitten dinsdag China, Japan en Zuid-Korea om tafel. Hoog op de agenda: Noord-Korea en een handelsconflict.
De weer oplaaiende Noord-Koreaanse dreiging domineert de agenda in Chengdu. Het regime van Kim Jong-un heeft de Verenigde Staten een deadline gegeven tot het einde van het jaar om met een doorbraak in de vastgelopen onderhandelingen over de brug te komen, het liefst in de vorm van sanctieverlichting. Eerder deze maand dreigde Pyongyang dat de VS zelf bepalen welk „kerstcadeau” ze krijgen, waarmee het communistische bewind hint op een raketlancering.
Lees hier mijn hele analyse: Buurlanden Noord-Korea verdeeld over aanpak Kim
Noord-Korea slaat sinds vorig jaar een mildere toon aan en die lijkt ook zijn weg te vinden naar de munterij van het communistische land. De centrale bank van Pyongyang heeft een herdenkingsmunt geslagen waarop te zien is hoe drie handen gezamenlijk een raket waarop de letter ‘N’ staat – van nucleair – kapot breken.
De penning dook op vlak na de ‘flitstop’ van de Amerikaanse president Donald Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un in de gedemilitariseerde zone tussen de beide Korea’s, vorige maand. Het staartstuk van de raket breekt af, brokstukken liggen ernaast. Langs de bovenrand is te lezen: „denuclearisering van het Koreaanse schiereiland” en eronder staat gegraveerd: „bescherming van de vrede en veiligheid in de wereld”. Van wie de handen zijn, staat er niet bij, maar vermoedelijk moeten ze de vermeende samenwerking tussen de Verenigde Staten en Noord- en Zuid-Korea illustreren.
De munt werd begin juli voor het eerst getoond in Zuid-Korea, door Lee Sang-hyun van de Koreaanse Raad voor Verzoening en Samenwerking. Dat is een Zuid-Koreaanse koepel van zo’n tweehonderd organisaties die zich gezamenlijk inzetten voor meer coöperatie en dialoog met Noord-Korea. De centrale bank zou het muntstuk al in april hebben geslagen, kort na de mislukte tweede top van Trump en Kim, in Hanoi.
Met de penning wil Noord-Korea onderstrepen dat het streeft naar een kernwapenvrij schiereiland. Zij het dat het sinds het begin van de onderhandelingen tussen Washington en Pyongyang vorig jaar nog geen enkel atoomwapen of langeafstandsraket heeft opgegeven. Sterker nog, uit Amerikaanse satellietbeelden zou blijken dat de productie van Noord-Koreaanse massavernietigingswapens gewoon doorgaat. Toch zegt Trump hoopvol te zijn dat hij een deal kan sluiten met Pyongyang. Als eerste zittende Amerikaanse president stapte hij op 30 juni de grens over met Noord-Korea, waar hij Kim Jong-un lachend de hand schudde.
Eerdere Noord-Koreaanse herdenkingsmunten straalden meer strijdbaarheid uit. Nog vorig jaar beeldde de centrale bank een raket af met een Amerikaanse vlag en de letters ‘USA’ die door een heroïsche Noord-Koreaanse vuist tegen de grond wordt gedrukt. Op andere muntstukken stonden oud-leider Kim Jong-il in militair uniform, een raket die een satelliet in een baan om de aarde brengt en diverse Noord-Koreaanse monumenten en symbolen.
In 2018, nog vóór de eerste top tussen Trump en Kim in Singapore had plaatsgevonden, sloegen de Verenigde Staten zelf ook een veelbesproken herdenkingsmunt. Die leidde tot kritiek, omdat de twee leiders als gelijkwaardig werden afgebeeld, wat koren op de molen van het Noord-Koreaanse propaganda-apparaat was. Ook werd er gegrinnikt omdat Kim Jong-un was afgebeeld met nog meer onderkinnen dan hij in werkelijkheid meedraagt.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 16 juli 2019 in NRC Handelsblad en op nrc.nl.
Ik sprak bij Met het Oog Op Morgen over de flitstop tussen Donald Trump en Kim Jong-un in de DMZ. De uitzending is hier terug te luisteren.
Front cover of North Korea’s main daily newspaper this morning pic.twitter.com/g0QVQzCX5M
— Chad O'Carroll (@chadocl) 30 juni 2019
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 1 juli 2019
In Noord-Korea rijden zo weinig auto’s dat wanneer er eens eentje langs zoeft politieagenten en militairen in de houding schieten en het voertuig salueren. In zo’n luxetransportmiddel moet immers wel een hoge pief zitten. In de zes jaar dat journalist Eric Talmadge door het land reed, werd hij door tal van soldaten gesalueerd. Als Amerikaan nog wel, in Noord-Korea staatsvijand nummer één, ze moesten eens weten. Vorige maand overleed Talmadge op 57-jarige leeftijd in Tokio aan een hartaanval.
Dergelijke reportages waren tekenend voor Talmadge, de enige westerse journalist die semi-permanent verslag deed vanuit Noord-Korea. De Amerikaan nam in 2013 de leiding over van het hoofdkantoor van persbureau AP in Pyongyang, tot voor kort het enige westerse medium met een bureau in Noord-Korea. Direct was Talmadge duidelijk wat hem te doen stond: niet zozeer kernproeven en propaganda analyseren, maar zijn aanwezigheid in het communistische land gebruiken om de levens, gedachten en verlangens van gewone Noord-Koreanen te tonen.
Met die missie wist Talmadge vermoedelijk meer mensen te bereiken via zijn fotokanaal op Instagram dan met zijn gedetailleerde reportages voor AP. De journalist plaatste beelden van burgers die aan het strand mosselen bakten op brandende benzine, van fabrieken voor zeep en kimchi in Pyongyang en van kapperszaken en ontharingssalons. Talmadge berichtte ook graag over het eten dat hij aantrof in het land, van Koreaanse pannenkoek en lokale vissoep tot junk food en – jawel –hondenvlees. Zijn populairste video, met meer dan een miljoen weergaven, toont hoe Noord-Koreanen reizen via de diepste metrolijn ter wereld. Het gewone leven dus. Uiteraard ook veel foto’s van marcherende militairen en van mensenmassa’s voor standbeelden van de Kim-dynastie: het politieke is nu eenmaal óók persoonlijk in Noord-Korea.
Het gewone Noord-Koreaanse leven maakt ook de hoofdmoot uit van Talmadges geschreven werk, dat zich kenmerkt door droge humor. Zo schreef hij een reportage over een winkelcentrum waarin naast grote flatscreens struisvogelhuid, “neo-Viagra” en energy drink werden verkocht. Hij bezocht een worstenfabriek en ’s wereld grootste nooit in gebruik genomen gebouw (een hotel van 105 verdiepingen). Ook omschreef hij kleine culturele veranderingen, zoals de opkomst van een Noord-Koreaanse “K-popband” en de populariteit van hippe sneakers.
Soms bleek Talmadges aanwezigheid in Noord-Korea zelfs contraproductief voor berichtgeving over actuele ontwikkelingen. Toen het Koryo-hotel in Pyongyang in brand vloog zweeg AP in alle talen, terwijl concurrent Reuters wél actueel nieuws over de brand had en zelfs toeristen in Noord-Korea wist te spreken. In 2014 stortte een appartementencomplex in Pyongyang in, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen. AP berichtte erover vanuit Seoul, terwijl het Noord-Koreaanse AP-filiaal op enkele minuten rijden van de plek des onheils lag. Talmadge verklaarde dat hij op het moment van het ongeluk niet in Pyongyang was en dat toen hij terugkwam niemand hem over de instorting vertelde.
De keuze van AP om een kantoor in Pyongyang te openen is de afgelopen jaren niet zonder kritiek gebleven. Zo stelde de specialistische website NKNews dat AP vanuit Pyongyang bewust vrijwel niet bericht over Kim Jong-un, dat de Noord-Koreanen waarmee AP werkt worden aangeleverd door de staat en dat exclusieve interviews met Amerikaanse politieke gevangenen niet gepubliceerd werden – om het regime niet tegen de schenen te schoppen. AP reageerde dat ze inderdaad werken met Noord-Koreaanse ‘journalisten’, aangezien dit verplicht is in het land. Het persbureau ontkent echter staatspropaganda of andere feitelijke onjuistheden te hebben bericht vanuit Pyongyang. Talmadge merkte verder op dat hij vrij kon opschrijven wat hij wilde en dat geen enkel artikel van hem ooit gescreend was door een censor.
Talmadge werd in 1962 geboren in Renton, een voorstad van Seattle. Als scholier ging hij op uitwisseling naar Japan, waar hij zich na zijn afstuderen als journalist in de jaren tachtig zou vestigen. Vóór zijn AP-tijd schreef hij voor Japanse media over Noord-Korea, en duidde hij voor Japanse tv-zenders ontwikkelingen in het land. Talmadge was een fervent bowler en wist op reportages op de meest afgelegen plekken in Azië nog een bowlingbaan te vinden. De journalist hield zich verder bezig met mediteren, hardlopen, zwemmen en fietsen. Het was hem niet toegestaan zich onafgebroken in Pyongyang te vestigen. Elke maand reisde Talmadge vanuit Japan naar Noord-Korea en bleef hij daar tien dagen – of zo lang als het bewind het hem toestond.
Talmadge hekelde mensen die een eenzijdig beeld schetsten van Noord-Korea. “Denk nooit dat je Noord-Korea werkelijk begrijpt”, zei hij tegen een collega. “Het heeft meer hoeken dan alle plekken waar ik ooit geweest ben.” In het gesloten land behield Talmadge zijn journalistieke nieuwsgierigheid, die hem ertoe dreef om altijd toegang proberen te krijgen tot nieuwe locaties – zelfs als hij al honderd keer nul op het rekest had gehad. “Ik ben er verrast en op zekere manier gerustgesteld, om te zien hoe gewone Noord-Koreanen geven om dezelfde zaken als iedereen: hun familie, hun financiën, hun gezondheid en hun vrienden”, zei hij in 2015.
Het werken in Noord-Korea beïnvloedde ook hoe Talmadge zijn thuissituatie in Japan waardeerde. “Elke keer […] denk ik dan: ik kan overal heengaan waar ik wil”, aldus de journalist. “Dat zie ik al niet meer als vanzelfsprekend”.
Collega Justin McCurry, correspondent van The Guardian in Japan, schreef dat journalisten die Noord-Korea vanuit andere delen van Oost-Azië coveren, Talmadge veel verschuldigd zijn. Hij slaagde er volgens McCurry in ondanks „de beperkingen waaronder hij moest werken” om gewone Noord-Koreanen tot leven te wekken en het land een menselijk gezicht te geven. „Daarvoor zal ik hem altijd dankbaar zijn.”
Jean H. Lee, de eerste AP-chef in Pyongyang, postte na diens overlijden een foto van Talmadge, buiten de bowlingbaan van Pyongyang. “Dit is hoe hij graag herinnerd zou willen worden. […] Ik hoop dat hij nu strikes scoort in de Gold Lane van het hiernamaals.”
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 1 juni 2019 bij NRC
Lees hier mijn necrologie voor @nrc van Eric Talmadge (1962 – 2019), bureauchef / correspondent van persbureau @AP in Pyongyang & de enige westerse journalist die semi-permanent verslag deed vanuit Noord-Korea https://t.co/YzZdKWS6pf
— Casper van der Veen (@caspervdveen) 1 juni 2019
Wat kunnen we woensdag en donderdag verwachten van de tweede top tussen Donald Trump en Kim Jong-un? Voor het Reformatorisch Dagblad schreef ik een vooruitblik, hier te lezen:
Top Trump en Kim: beide partijen vinden dat ander aan zet is
Ik was te gast bij Family7, waar ik uiteenzette wat op de top besproken zou worden en wat beide partijen willen:
Ook sprak ik bij Na Het Nieuws over de top, die uitzending is hier terug te kijken.
Of de langverwachte top tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un op 12 juni in Singapore doorgaat, wordt met de dag onzekerder. Pyongyang dreigde verstek te laten gaan nadat Zuid-Korea en de Verenigde Staten gezamenlijke legeroefeningen niet opschortten. En Trump zei dinsdag dat de top mogelijk zou worden afgeblazen omdat Noord-Korea zijn kernwapens toch niet wil inleveren.
Dit alles heeft het Witte Huis er niet van weerhouden een speciale gelegenheidsmunt te laten drukken voor de top tussen Kim en Trump. Op de penning staan de hoofden van Trump en Kim tegenover elkaar afgebeeld, met op de achtergrond de vlaggen van beide landen.
Het munstuk zorgde voor kritiek en hoongelach op social media. Veel gebruikers viel op dat Kim op de munt een aantal onderkinnen erbij had gekregen – niet bepaald vleiend. Ook zien we het hoofd van de Noord-Koreaanse leider op de afbeelding enigszins terugdeinzen, terwijl een fier kijkende Trump voorover leunt. Tevens werd opgemerkt dat Trump met de munt vroegtijdig een diplomatiek succes wil claimen, terwijl de top nog niet eens heeft plaatsgevonden – en mogelijk zelfs wordt afgezegd.
Opmerkelijk is dat Kim Jong-un op de munt als ‘opperste leider’ wordt aangeduid, wat voor veel Amerikanen én Noord-Koreakenners tegen het zere been was. Volgens hen worden hiermee de dictatuur en persoonlijkheidscultus van Kim gelegitimeerd, nota bene door de Amerikaanse overheid. ,,Dit is niet alleen prematuur, maar ook precies het soort erkenning waarop Kim Jong-un hoopte”, aldus professor Tom Nichols van de U.S. Naval War College. Door Trump en Kim zo tegenover elkaar te plaatsen worden zij als gelijkwaardig neergezet, precies zoals het regime in Pyongyang wil.
Hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Pusan Robert E. Kelly noemde de munt ,,walgelijk” en ,,on-Amerikaans”. Hij en meerdere andere analisten zetten vraagtekens bij het aanduiden van Kim als ‘opperste leider’, terwijl onder zijn bewind 100.000 mensen in strafkampen worden gedetineerd, mensenrechten met voeten worden getreden en Kim zijn halfbroer liet liquideren in Kuala Lumpur.
De traditie van gelegenheidsmunten begon in 2003 onder George W. Bush. Er zijn 250 munten gedrukt en de penningen worden later als souvenirs verkocht.
Een eerdere, ingekorte versie van dit stuk werd op 24 mei 2018 gepubliceerd in NRC Handelsblad
Otto Warmbier, de 22-jarige Amerikaanse student die bijna anderhalf jaar gevangenzat in Noord-Korea, is overleden. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt in een verklaring die door een ziekenhuis in Ohio naar buiten is gebracht.
Vorige week werd Warmbier vrijgelaten na gesprekken tussen Pyongyang en het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Snel daarna werd bekend dat Warmbier een ernstige hersenbeschadiging had opgelopen tijdens zijn gevangenschap. Volgens zijn ouders lag hij al ruim een jaar in coma. Bij terugkomst in de Verenigde Staten werd hij opgenomen in een ziekenhuis in Cincinnati, Ohio.
Warmbier, student aan de Universiteit van Virginia, werd in januari 2016 opgepakt in Noord-Korea toen hij volgens Pyongyang een propagandavlag probeerde te stelen. Hij werd in maart van dat jaar veroordeeld in een showproces tot vijftien jaar werkstraf. Kort erna is hij vermoedelijk in coma geraakt.
Beelden van een persconferentie van een geëmotioneerde Warmbier vorig jaar:
Volgens de familie is Warmbier ernstig mishandeld tijdens zijn detentie. Noord-Korea houdt echter vol dat hij in coma is geraakt door botulisme, een ernstige voedselvergiftiging die veroorzaakt wordt door een bacterie. Pyongyang beweert zelfs zelf het grootste slachtoffer te zijn van de hele zaak.
De Amerikaanse president Trump en zijn vrouw Melania hebben de familie Warmbier maandag gecondoleerd. “Er is niets meer tragisch voor een ouder dan om een kind in de bloei van zijn leven te verliezen”, aldus het staatshoofd. “Wat Otto is overkomen sterkt mijn regering in de overtuiging om tragedies te voorkomen waarbij onschuldige mensen vallen in de handen van regimes die niet de rechtsstaat of de regels van menselijk fatsoen respecteren.”
Melania and I offer our deepest condolences to the family of Otto Warmbier. Full statement: https://t.co/8kmcA6YtFD pic.twitter.com/EhrP4BiJeB
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 19 juni 2017
Trump veroordeelde de “wreedheid van het Noord-Koreaanse regime”. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken raadt burgers al langer af naar Noord-Korea te reizen. Het ministerie zei vorige week nog in gesprek te zijn met Pyongyang over de vrijlating van drie andere Amerikanen die nog vastzitten in Noord-Korea. De dood van Warmbier zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de aard van dit overleg.
De Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in heeft de ouders van Warmbier gecondoleerd met hun verlies. Dat bevestigt een woordvoerder van het Zuid-Koreaanse ministerie van Buitenlandse Zaken tegenover NRC. Tevens veroordeelde het ministerie de wrede acties van het Noord-Koreaanse regime.
Er zitten momenteel nog drie mensen met de Amerikaanse nationaliteit gevangen in Noord-Korea:
De afgelopen jaren werden meerdere Amerikanen gearresteerd in Noord-Korea. Zij werden vaak ingezet als pressiemiddel in onderhandelingen tussen Pyongyang en Washington. Al deze Amerikanen kwamen echter weer levend terug in hun thuisland. Warmbier is de eerste Amerikaanse burger die overleed door wat hem in Noord-Koreaanse gevangenschap is overkomen.
Wel pleegde Evan Hunziker, de eerste Amerikaanse burger die ooit in Noord-Korea werd opgepakt, kort na zijn vrijlating in 1996 zelfmoord. Hij was eerder dat jaar naar het communistische land gezwommen met het doel daar mensen te bekeren tot het christendom. Noord-Korea voert al jaren de lijst aan van landen die de meeste christenen vervolgen.
De laatste keer dat een toerist om het leven kwam in Noord-Korea was in 2008. Toen werd een 53-jarige Zuid-Koreaanse vrouw doodgeschoten tijdens een bezoek aan de Kumgang-berg, in het zuiden van Noord-Korea. Ze zou per ongeluk een militair gebied in zijn gelopen, waarna ze onder vuur werd genomen. Het incident betekende het einde voor Zuid-Koreaans toerisme naar Noord-Korea
Young Pioneer Tours, het reisbureau dat Warmbier naar Noord-Korea bracht, heeft maandag aangegeven niet langer Amerikanen mee te nemen op Tours naar het gesloten land. Toeristen uit andere landen kunnen nog wel mee op reizen naar Noord-Korea.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 19 juni 2017 op de website van NRC