Een Japanse toerist die sinds begin augustus vastzat in Noord-Korea is zondag vrijgelaten. Dat hebben Noord-Koreaanse staatsmedia laten weten. Volgens Pyongyang werd Tomoyuki Sugimoto het land uitgezet “op humanitaire gronden”.

Het niet bekend op basis van welk verondersteld vergrijp Sugimoto was opgepakt. Staatsmedia meldden dat de man werd vastgehouden door “een relevante institutie om informatie in te winnen over zijn misdaad tegen de Noord-Koreaanse wetten”.

De man was in Noord-Korea als toerist op een groepsreis. Japan adviseert zijn burgers sinds 2016 om niet naar Noord-Korea te reizen, omdat hun veiligheid niet kan worden gegarandeerd. Tokio en Pyongyang onderhouden geen diplomatieke betrekkingen.

Slechte banden

De banden tussen Noord-Korea en oud-kolonisator Japan zijn al jaren slecht. In de jaren zeventig en tachtig kidnapten Noord-Koreaanse geheime agenten tientallen Japanse staatsburgers, vermoedelijk om spionnen te trainen in het communistische land. Japan eist dat deze mensen worden vrijgelaten en weigert Pyongyang economische hulp te geven. Ook wil Japan dat het regime van Kim Jong-un zijn kernwapenprogramma ontmantelt.

Noord-Korea heeft in het verleden meerdere buitenlandse toeristen opgepakt, vaak op verdenking van spionage of pogingen de staat omver te werpen. Meestal betrof het Amerikanen, die als drukmiddel werden ingezet tijdens onderhandelingen met de Verenigde Staten. Eenmaal overleed een 22-jarige toerist nadat hij in Noord-Korea hersenletsel opliep en in coma raakte. De oorzaak van zijn verwondingen zijn nooit helemaal opgehelderd.

Eenmaal werd een Nederlander opgepakt in Noord-Korea. De destijds 66-jarige Utrechtse postzegelhandelaar Willem van der Bijl zat in 2011 twee weken vast op verdenking van “staatsgevaarlijke activiteiten” en werd dagelijks urenlang verhoord. Uiteindelijk werd hij na een clementieverzoek vrijgelaten.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 26 augustus 2018 bij NRC

Rusland schendt op grote schaal sancties tegen Noord-Korea door nieuwe werkvergunningen te blijven verstrekken aan Noord-Koreaanse arbeiders. Dat meldt The Wall Street Journal donderdag. Sinds de strafmaatregelen in september 2017 werden afgekondigd, hebben zeker tienduizend nieuwe Noord-Koreaanse arbeiders zich in Rusland geregistreerd.

De sancties werden vorig jaar ingevoerd in een poging de Noord-Koreaanse kernwapen- en raketprogramma’s te treffen. In de maanden ervoor had Pyongyang meerdere langeafstandsraketten en een waterstofbom getest. Omdat de toen circa honderdduizend in het buitenland werkzame Noord-Koreaanse arbeiders een van de belangrijkste bronnen van inkomsten voor het regime van Kim Jong-un waren, werd bepaald dat al deze arbeiders binnen twee jaar teruggestuurd moesten worden. Het verlenen van nieuwe of verlengen van bestaande werkvisa mocht niet volgens de VN-sancties, die ook door Rusland en China werden gesteund.

Nu blijkt dat Rusland toch op grote schaal nieuwe Noord-Koreaanse arbeiders vergunningen verleent. Noord-Koreanen zijn in het land vooral actief in de bouw. De stadions voor het WK voetbal in onder meer Sint-Petersburg werden mede gebouwd door Noord-Koreanen. Vaak worden de arbeiders ingehuurd door Russisch-Noord-Koreaanse joint ventures. In hetzelfde sanctiepakket werd bepaald dat die joint ventures moesten worden opgedoekt.

Geen loon en lange dagen

Bovendien geldt het werk dat Noord-Koreanen verrichten volgens criteria van de Internationale Arbeidsorganisatie als ‘dwangarbeid’. De Noord-Koreanen werken vaak onder onveilige en erbarmelijke omstandigheden, krijgen weinig pauze en werkdagen van 16 uur zijn geen uitzondering. Een aannemer in Sint-Petersburg verklaarde tegenover The Wall Street Journal dat zijn werknemers van 07.00 uur tot 22.00 uur en soms zelfs middernacht werkten.

De Noord-Koreanen krijgen ‘bewakers’ mee, die voor hen het loon innen. Onderzoek heeft aangetoond dat de Noord-Koreanen van dat loon meestal maar een fractie terugzien. Het leeuwendeel van het bedrag wordt weggesluisd naar Noord-Korea, waar het wordt geïnvesteerd in onder meer het leger, het kernwapenprogramma en de persoonlijke fondsen van de elite.

Om te voorkomen dat zij in contact komen met een maatschappij die vrijer is dan hun thuisland worden Noord-Koreanen vaak in afgeschermde barakken gehuisvest. Zij worden met bussen naar hun werkplek vervoerd, om erna terug te worden gebracht naar de woonbarakken – zonder verder iets van Rusland te zien. Na werk krijgen zij vaak nog ‘ideologisch onderricht’, oftewel een strak dieet van Noord-Koreaanse propaganda. Zo moet worden voorkomen dat zij hun geloof verliezen in de staatsleer van het Kim-regime.

Gezin blijft achter als borg

Een andere manier waarop wordt voorkomen dat Noord-Koreanen kritiek uiten of zelfs vluchten, is door alleen getrouwde mannen met kinderen naar het buitenland te sturen. Hun gezin blijft achter in Noord-Korea als borg – en wordt gestraft als de man de benen neemt. De Noord-Koreaanse staat screent zelfs of het echtpaar wel een goed huwelijk heeft, voor de man wordt uitgezonden.

Het is niet de eerste keer dat Rusland wordt betrapt op het schenden van VN-sancties tegen Pyongyang. Eerder pompten Russische schepen olie over naar Noord-Koreaanse tankers, terwijl de Verenigde Naties een embargo op olieleveranties hadden ingesteld. Hiermee hielp Rusland aan het ondergraven van de twee strengste onderdelen uit het sanctiepakket: het olie-embargo en wegsturen van Noord-Koreaanse dwangarbeiders.

De Russische ambassadeur in Noord-Korea Aleksandr Matsegora ontkende vrijdag dat Rusland VN-sancties heeft geschonden. Het land heeft, zo noteerde persbureau Interfax uit zijn mond, geen nieuwe Noord-Koreaanse arbeiders aangenomen. De nieuwe werkvergunningen die wel vergeven werden, waren voor Noord-Koreanen die al in het land werkten onder oude contracten.

Onderzoekers vermoeden dat ook China de VN-sancties niet volgens de letter uitvoert. Ook Chinese schepen leverden dit jaar nog olie aan Noord-Korea. Hoewel China veel Noord-Koreaanse arbeiders wegstuurde na het afkondigen van de sancties van vorig jaar, wordt vermoed dat inmiddels veel van hen zijn teruggekeerd. Sinds de top tussen Donald Trump en Kim Jong-un gaan er weer massaal goederen de grens over tussen China en Noord-Korea.

1,7 miljard euro

De circa honderdduizend Noord-Koreanen die afgelopen jaren in het buitenland werkten verdienden naar schatting jaarlijks zo’n 1,7 miljard dollar voor het regime van Kim Jong-un. Vorig jaar verbleven volgens overheidscijfers 24.000 Noord-Koreanen in Rusland. Werkelijke aantallen kunnen mogelijk hoger liggen.

Voor zover bekend zijn er in Nederland geen Noord-Koreaanse dwangarbeiders. Wel The Wall Street Journal donderdag. Sinds de strafmaatregelen in september 2017 werden afgekondigd, hebben zeker tienduizend nieuwe Noord-Koreaanse arbeiders zich in Rusland geregistreerd.

De sancties werden vorig jaar ingevoerd in een poging de Noord-Koreaanse kernwapen- en raketprogramma’s te treffen. In de maanden ervoor had Pyongyang meerdere langeafstandsraketten en een waterstofbom getest. Omdat de toen circa honderdduizend in het buitenland werkzame Noord-Koreaanse arbeiders een van de belangrijkste bronnen van inkomsten voor het regime van Kim Jong-un waren, werd bepaald dat al deze arbeiders binnen twee jaar teruggestuurd moesten worden. Het verlenen van nieuwe of verlengen van bestaande werkvisa mocht niet volgens de VN-sancties, die ook door Rusland en China werden gesteund.

Nu blijkt dat Rusland toch op grote schaal nieuwe Noord-Koreaanse arbeiders vergunningen verleent. Noord-Koreanen zijn in het land vooral actief in de bouw. De stadions voor het WK voetbal in onder meer Sint-Petersburg werden mede gebouwd door Noord-Koreanen. Vaak worden de arbeiders ingehuurd door Russisch-Noord-Koreaanse joint ventures. In hetzelfde sanctiepakket werd bepaald dat die joint ventures moesten worden opgedoekt.

Geen loon en lange dagen

Bovendien geldt het werk dat Noord-Koreanen verrichten volgens criteria van de Internationale Arbeidsorganisatie als ‘dwangarbeid’. De Noord-Koreanen werken vaak onder onveilige en erbarmelijke omstandigheden, krijgen weinig pauze en werkdagen van 16 uur zijn geen uitzondering. Een aannemer in Sint-Petersburg verklaarde tegenover The Wall Street Journal dat zijn werknemers van 07.00 uur tot 22.00 uur en soms zelfs middernacht werkten.

De Noord-Koreanen krijgen ‘bewakers’ mee, die voor hen het loon innen. Onderzoek heeft aangetoond dat de Noord-Koreanen van dat loon meestal maar een fractie terugzien. Het leeuwendeel van het bedrag wordt weggesluisd naar Noord-Korea, waar het wordt geïnvesteerd in onder meer het leger, het kernwapenprogramma en de persoonlijke fondsen van de elite.

Om te voorkomen dat zij in contact komen met een maatschappij die vrijer is dan hun thuisland worden Noord-Koreanen vaak in afgeschermde barakken gehuisvest. Zij worden met bussen naar hun werkplek vervoerd, om erna terug te worden gebracht naar de woonbarakken – zonder verder iets van Rusland te zien. Na werk krijgen zij vaak nog ‘ideologisch onderricht’, oftewel een strak dieet van Noord-Koreaanse propaganda. Zo moet worden voorkomen dat zij hun geloof verliezen in de staatsleer van het Kim-regime.

Gezin blijft achter als borg

Een andere manier waarop wordt voorkomen dat Noord-Koreanen kritiek uiten of zelfs vluchten, is door alleen getrouwde mannen met kinderen naar het buitenland te sturen. Hun gezin blijft achter in Noord-Korea als borg – en wordt gestraft als de man de benen neemt. De Noord-Koreaanse staat screent zelfs of het echtpaar wel een goed huwelijk heeft, voor de man wordt uitgezonden.

Het is niet de eerste keer dat Rusland wordt betrapt op het schenden van VN-sancties tegen Pyongyang. Eerder pompten Russische schepen olie over naar Noord-Koreaanse tankers, terwijl de Verenigde Naties een embargo op olieleveranties hadden ingesteld. Hiermee hielp Rusland aan het ondergraven van de twee strengste onderdelen uit het sanctiepakket: het olie-embargo en wegsturen van Noord-Koreaanse dwangarbeiders.

De Russische ambassadeur in Noord-Korea Aleksandr Matsegora ontkende vrijdag dat Rusland VN-sancties heeft geschonden. Het land heeft, zo noteerde persbureau Interfax uit zijn mond, geen nieuwe Noord-Koreaanse arbeiders aangenomen. De nieuwe werkvergunningen die wel vergeven werden, waren voor Noord-Koreanen die al in het land werkten onder oude contracten.

Onderzoekers vermoeden dat ook China de VN-sancties niet volgens de letter uitvoert. Ook Chinese schepen leverden dit jaar nog olie aan Noord-Korea. Hoewel China veel Noord-Koreaanse arbeiders wegstuurde na het afkondigen van de sancties van vorig jaar, wordt vermoed dat inmiddels veel van hen zijn teruggekeerd. Sinds de top tussen Donald Trump en Kim Jong-un gaan er weer massaal goederen de grens over tussen China en Noord-Korea.

1,7 miljard euro

De circa honderdduizend Noord-Koreanen die afgelopen jaren in het buitenland werkten verdienden naar schatting jaarlijks zo’n 1,7 miljard dollar voor het regime van Kim Jong-un. Vorig jaar verbleven volgens overheidscijfers 24.000 Noord-Koreanen in Rusland. Werkelijke aantallen kunnen mogelijk hoger liggen.

Voor zover bekend zijn er in Nederland geen Noord-Koreaanse dwangarbeiders. Wel bleek eerder dit jaar uit onderzoek dat meerdere Nederlandse scheepsbouwbedrijven in Polen vaartuigen lieten vervaardigen door Noord-Koreaanse dwangarbeiders. “>bleek eerder dit jaar uit onderzoek dat meerdere Nederlandse scheepsbouwbedrijven in Polen vaartuigen lieten vervaardigen door Noord-Koreaanse dwangarbeiders.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 3 augustus bij NRC

Op 1 augustus stuurden Nederlandse veteranen van de Koreaanse Oorlog (1950 – 1953) een brief aan premier Rutte. Daarin vroegen zij Rutte zich in te spannen bij het Noord-Koreaanse regime om de lichamen van vijf gesneuvelde Nederlandse militairen te repatriëren. De premier reageerde diezelfde dag dat hij spoedig met de veteranen om tafel zou gaan zitten.

Die avond sprak ik bij Margriet van der Linden over het verloop van de Koreaanse Oorlog, over hoe kansrijk het veteranenvoorstel is en hoe het sinds de top tussen Trump en Kim Jong-un gaat rondom Noord-Korea. Het fragment waarin ik en VOKS-vicedirecteur Leo Schreuders spreken is hier terug te zien:

Op 22 mei verscheen mijn boek ‘De Kim-dynastie. Geschiedenis van Noord-Korea’. Op 12 juni vond de langverwachte top plaats tussen Kim Jong-un en Donald Trump. Beide zaken leverden mij een hoop interviews en media-optredens op. Voor wie dat interessant vindt, hier een overzicht:

Ik was ook tweemaal in de uitzending bij M, de talkshow van Margriet van der Linden. Hieronder zijn de video’s te bekijken:

Een hoop mooie woorden, complimenten en handdrukken dinsdag in Singapore op de top tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Maar wat spraken de twee leiders concreet af? Een analyse van de vier punten van de ‘Sentosa-verklaring’.

1. De Verenigde Staten en de DPRK [de officiële naam van Noord-Korea, red.] zetten zich in om tot nieuwe banden tussen de VS en de DPRK te komen, overeenkomstig de behoefte van de bevolking van de twee landen aan vrede en welvaart.

Een obligate diplomatieke formulering over de verbeterende banden tussen de twee kemphanen. Het woord ‘welvaart’ is mogelijk een referentie aan de sanctieverlichting die Noord-Korea tegemoet kan zien als het zijn kernwapens ontmantelt.

2. De Verenigde Staten en de DPRK zullen samen werken aan een duurzame en stabiele vredesorde op het Koreaanse Schiereiland.

Een hele verandering vergeleken met de Amerikaanse dreigementen met „vuur en woede” en „de totale vernietiging van Noord-Korea” van vorig jaar. Die tijden zijn voorbij: voortaan wordt er met diplomatieke middelen gewerkt aan een oplossing voor de onderlinge problemen. Een hele geruststelling voor Zuid-Korea, dat vorig jaar maar wat nerveus werd van het wederzijdse wapengekletter.

Ook echoot in deze zin het eerder uitgesproken verlangen om de Koreaanse Oorlog (1950-1953) formeel te beëindigen. Dat conflict eindigde in een wapenstilstand, maar een vredesverdrag werd nooit gesloten.

Wat minder naar de zin van Seoul zal zijn, is de afspraak om gezamenlijke militaire oefeningen van Zuid-Korea en de Verenigde Staten op te schorten. Dit lijkt een concessie aan Noord-Korea, dat een hekel heeft aan de trainingen. Het is niet bekend of Zuid-Korea vooraf door de VS op de hoogte is gebracht van de schorsing.

3. De DPRK herbevestigt de Panmunjom-verklaring van 27 april 2018 en zet zich in voor de volledige nucleaire ontwapening van het Koreaanse schiereiland.

De Panmunjom-verklaring is het akkoord dat Noord- en Zuid-Korea in april tekenden tijdens de eerste top tussen Kim Jong-un en de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in. Daarin werd de „complete denuclearisering van het Koreaanse Schiereiland” afgesproken, in samenwerking met de internationale gemeenschap.

Wanneer Noord-Korea rept van denuclearisering wordt vaak hoopvol gereageerd: ‘Kijk, ze zeggen eindelijk toe dat vermaledijde kernwapenprogramma te ontmantelen!’ Dat is ook wat de Verenigde Staten eisen van Pyongyang: complete, verifieerbare en onomkeerbare denuclearisering. Pas daarna komt sanctieverlichting aan de orde.

Noord-Korea hanteert echter een heel andere definitie. „Denuclearisering van het schiereiland” betekent in Pyongyang dat de VS hun militairen terugtrekken bij de grens, dat de Amerikanen hun nucleaire ‘paraplu’ voor Japan en Zuid-Korea moeten intrekken en dat pas daarna eventueel de Noord-Koreanen hun kernwapens ook inleveren.

De kans dat dit ooit gebeurt, is nihil. Zelfs als Washington die nucleaire paraplu dichtklapt, verwachten de meeste analisten dat Noord-Korea de eigen atoombommen niet opgeeft. Daarvoor heeft het regime-Kim zijn lot te veel aan kernwapenbezit verbonden. Het definitiegegoochel lijkt vooral een retorisch trucje om welwillend over te komen, maar ieder nucleair akkoord bij voorbaat onmogelijk te maken.

4. De Verenigde Staten en de DPRK zetten zich in om de stoffelijke resten van krijgsgevangenen en gesneuvelden te bergen, waaronder de onmiddellijke repatriëring van resten die al geïdentificeerd zijn.

Deze verrassing werd door Kim uit de hoge hoed getoverd tijdens de besprekingen. „Hij kwam er zelf mee”, zei Trump euforisch op de persconferentie. Naar schatting bevinden zich in Noord-Korea de stoffelijke resten van ruim vijfduizend Amerikaanse militairen die sneuvelden in de Koreaanse Oorlog.

Analisten denken dat Pyongyang dit punt heeft voorgesteld om te doen alsof het iets groots aanbiedt, terwijl er geen concrete afspraken over kernwapenontmanteling worden gemaakt.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 13 juni in nrc.next