Noord-Korea slaat sinds vorig jaar een mildere toon aan en die lijkt ook zijn weg te vinden naar de munterij van het communistische land. De centrale bank van Pyongyang heeft een herdenkingsmunt geslagen waarop te zien is hoe drie handen gezamenlijk een raket waarop de letter ‘N’ staat – van nucleair – kapot breken.
De penning dook op vlak na de ‘flitstop’ van de Amerikaanse president Donald Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un in de gedemilitariseerde zone tussen de beide Korea’s, vorige maand. Het staartstuk van de raket breekt af, brokstukken liggen ernaast. Langs de bovenrand is te lezen: „denuclearisering van het Koreaanse schiereiland” en eronder staat gegraveerd: „bescherming van de vrede en veiligheid in de wereld”. Van wie de handen zijn, staat er niet bij, maar vermoedelijk moeten ze de vermeende samenwerking tussen de Verenigde Staten en Noord- en Zuid-Korea illustreren.
De munt werd begin juli voor het eerst getoond in Zuid-Korea, door Lee Sang-hyun van de Koreaanse Raad voor Verzoening en Samenwerking. Dat is een Zuid-Koreaanse koepel van zo’n tweehonderd organisaties die zich gezamenlijk inzetten voor meer coöperatie en dialoog met Noord-Korea. De centrale bank zou het muntstuk al in april hebben geslagen, kort na de mislukte tweede top van Trump en Kim, in Hanoi.
Met de penning wil Noord-Korea onderstrepen dat het streeft naar een kernwapenvrij schiereiland. Zij het dat het sinds het begin van de onderhandelingen tussen Washington en Pyongyang vorig jaar nog geen enkel atoomwapen of langeafstandsraket heeft opgegeven. Sterker nog, uit Amerikaanse satellietbeelden zou blijken dat de productie van Noord-Koreaanse massavernietigingswapens gewoon doorgaat. Toch zegt Trump hoopvol te zijn dat hij een deal kan sluiten met Pyongyang. Als eerste zittende Amerikaanse president stapte hij op 30 juni de grens over met Noord-Korea, waar hij Kim Jong-un lachend de hand schudde.
Eerdere Noord-Koreaanse herdenkingsmunten straalden meer strijdbaarheid uit. Nog vorig jaar beeldde de centrale bank een raket af met een Amerikaanse vlag en de letters ‘USA’ die door een heroïsche Noord-Koreaanse vuist tegen de grond wordt gedrukt. Op andere muntstukken stonden oud-leider Kim Jong-il in militair uniform, een raket die een satelliet in een baan om de aarde brengt en diverse Noord-Koreaanse monumenten en symbolen.
In 2018, nog vóór de eerste top tussen Trump en Kim in Singapore had plaatsgevonden, sloegen de Verenigde Staten zelf ook een veelbesproken herdenkingsmunt. Die leidde tot kritiek, omdat de twee leiders als gelijkwaardig werden afgebeeld, wat koren op de molen van het Noord-Koreaanse propaganda-apparaat was. Ook werd er gegrinnikt omdat Kim Jong-un was afgebeeld met nog meer onderkinnen dan hij in werkelijkheid meedraagt.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 16 juli 2019 in NRC Handelsblad en op nrc.nl.
Een Zuid-Koreaan die naar Noord-Korea emigreert in plaats van andersom, dat hoor je niet vaak. Toch is dat wat de 73-jarige Choi In-guk zaterdag deed – en daarmee trad hij in het voetspoor van zijn ouders, die in 1986 naar Noord-Korea overliepen. Lees hier mijn artikel over dit zeldzame voorval:
In Noord-Korea rijden zo weinig auto’s dat wanneer er eens eentje langs zoeft politieagenten en militairen in de houding schieten en het voertuig salueren. In zo’n luxetransportmiddel moet immers wel een hoge pief zitten. In de zes jaar dat journalist Eric Talmadge door het land reed, werd hij door tal van soldaten gesalueerd. Als Amerikaan nog wel, in Noord-Korea staatsvijand nummer één, ze moesten eens weten. Vorige maand overleed Talmadge op 57-jarige leeftijd in Tokio aan een hartaanval.
Dergelijke reportages waren tekenend voor Talmadge, de enige westerse journalist die semi-permanent verslag deed vanuit Noord-Korea. De Amerikaan nam in 2013 de leiding over van het hoofdkantoor van persbureau AP in Pyongyang, tot voor kort het enige westerse medium met een bureau in Noord-Korea. Direct was Talmadge duidelijk wat hem te doen stond: niet zozeer kernproeven en propaganda analyseren, maar zijn aanwezigheid in het communistische land gebruiken om de levens, gedachten en verlangens van gewone Noord-Koreanen te tonen.
Met die missie wist Talmadge vermoedelijk meer mensen te bereiken via zijn fotokanaal op Instagram dan met zijn gedetailleerde reportages voor AP. De journalist plaatste beelden van burgers die aan het strand mosselen bakten op brandende benzine, van fabrieken voor zeep en kimchi in Pyongyang en van kapperszaken en ontharingssalons. Talmadge berichtte ook graag over het eten dat hij aantrof in het land, van Koreaanse pannenkoek en lokale vissoep tot junk food en – jawel –hondenvlees. Zijn populairste video, met meer dan een miljoen weergaven, toont hoe Noord-Koreanen reizen via de diepste metrolijn ter wereld. Het gewone leven dus. Uiteraard ook veel foto’s van marcherende militairen en van mensenmassa’s voor standbeelden van de Kim-dynastie: het politieke is nu eenmaal óók persoonlijk in Noord-Korea.
Het gewone Noord-Koreaanse leven maakt ook de hoofdmoot uit van Talmadges geschreven werk, dat zich kenmerkt door droge humor. Zo schreef hij een reportage over een winkelcentrum waarin naast grote flatscreens struisvogelhuid, “neo-Viagra” en energy drink werden verkocht. Hij bezocht een worstenfabriek en ’s wereld grootste nooit in gebruik genomen gebouw (een hotel van 105 verdiepingen). Ook omschreef hij kleine culturele veranderingen, zoals de opkomst van een Noord-Koreaanse “K-popband” en de populariteit van hippe sneakers.
Soms bleek Talmadges aanwezigheid in Noord-Korea zelfs contraproductief voor berichtgeving over actuele ontwikkelingen. Toen het Koryo-hotel in Pyongyang in brand vloog zweeg AP in alle talen, terwijl concurrent Reuters wél actueel nieuws over de brand had en zelfs toeristen in Noord-Korea wist te spreken. In 2014 stortte een appartementencomplex in Pyongyang in, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen. AP berichtte erover vanuit Seoul, terwijl het Noord-Koreaanse AP-filiaal op enkele minuten rijden van de plek des onheils lag. Talmadge verklaarde dat hij op het moment van het ongeluk niet in Pyongyang was en dat toen hij terugkwam niemand hem over de instorting vertelde.
De keuze van AP om een kantoor in Pyongyang te openen is de afgelopen jaren niet zonder kritiek gebleven. Zo stelde de specialistische website NKNews dat AP vanuit Pyongyang bewust vrijwel niet bericht over Kim Jong-un, dat de Noord-Koreanen waarmee AP werkt worden aangeleverd door de staat en dat exclusieve interviews met Amerikaanse politieke gevangenen niet gepubliceerd werden – om het regime niet tegen de schenen te schoppen. AP reageerde dat ze inderdaad werken met Noord-Koreaanse ‘journalisten’, aangezien dit verplicht is in het land. Het persbureau ontkent echter staatspropaganda of andere feitelijke onjuistheden te hebben bericht vanuit Pyongyang. Talmadge merkte verder op dat hij vrij kon opschrijven wat hij wilde en dat geen enkel artikel van hem ooit gescreend was door een censor.
Talmadge werd in 1962 geboren in Renton, een voorstad van Seattle. Als scholier ging hij op uitwisseling naar Japan, waar hij zich na zijn afstuderen als journalist in de jaren tachtig zou vestigen. Vóór zijn AP-tijd schreef hij voor Japanse media over Noord-Korea, en duidde hij voor Japanse tv-zenders ontwikkelingen in het land. Talmadge was een fervent bowler en wist op reportages op de meest afgelegen plekken in Azië nog een bowlingbaan te vinden. De journalist hield zich verder bezig met mediteren, hardlopen, zwemmen en fietsen. Het was hem niet toegestaan zich onafgebroken in Pyongyang te vestigen. Elke maand reisde Talmadge vanuit Japan naar Noord-Korea en bleef hij daar tien dagen – of zo lang als het bewind het hem toestond.
Talmadge hekelde mensen die een eenzijdig beeld schetsten van Noord-Korea. “Denk nooit dat je Noord-Korea werkelijk begrijpt”, zei hij tegen een collega. “Het heeft meer hoeken dan alle plekken waar ik ooit geweest ben.” In het gesloten land behield Talmadge zijn journalistieke nieuwsgierigheid, die hem ertoe dreef om altijd toegang proberen te krijgen tot nieuwe locaties – zelfs als hij al honderd keer nul op het rekest had gehad. “Ik ben er verrast en op zekere manier gerustgesteld, om te zien hoe gewone Noord-Koreanen geven om dezelfde zaken als iedereen: hun familie, hun financiën, hun gezondheid en hun vrienden”, zei hij in 2015.
Het werken in Noord-Korea beïnvloedde ook hoe Talmadge zijn thuissituatie in Japan waardeerde. “Elke keer […] denk ik dan: ik kan overal heengaan waar ik wil”, aldus de journalist. “Dat zie ik al niet meer als vanzelfsprekend”.
Collega Justin McCurry, correspondent van The Guardian in Japan, schreef dat journalisten die Noord-Korea vanuit andere delen van Oost-Azië coveren, Talmadge veel verschuldigd zijn. Hij slaagde er volgens McCurry in ondanks „de beperkingen waaronder hij moest werken” om gewone Noord-Koreanen tot leven te wekken en het land een menselijk gezicht te geven. „Daarvoor zal ik hem altijd dankbaar zijn.”
Jean H. Lee, de eerste AP-chef in Pyongyang, postte na diens overlijden een foto van Talmadge, buiten de bowlingbaan van Pyongyang. “Dit is hoe hij graag herinnerd zou willen worden. […] Ik hoop dat hij nu strikes scoort in de Gold Lane van het hiernamaals.”
Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 1 juni 2019 bij NRC
Lees hier mijn necrologie voor @nrc van Eric Talmadge (1962 – 2019), bureauchef / correspondent van persbureau @AP in Pyongyang & de enige westerse journalist die semi-permanent verslag deed vanuit Noord-Korea https://t.co/YzZdKWS6pf
Tienduizenden Noord-Koreaanse vrouwen worden in China als seksslavin of bruid verhandeld. Een kleiner deel eindigt voor een webcam om gedwongen seksuele handelingen uit te voeren. Dat blijkt uit een deze maand verschenen rapport van onderzoeksgroep Korea Future Initiative (KFI).
Voor het RD schreef ik een artikel over deze wanpraktijken, hier te lezen:
Tienduizenden Noord-Koreaanse vrouwen worden in #China als seksslavin of bruid verhandeld. Een kleiner deel eindigt voor een webcam om gedwongen seksuele handelingen uit te voeren. Lees hier mijn artikel over deze wanpraktijken: https://t.co/01xBpNLi3C
Voor taz interviewde ik (in het Duits) de 28-jarige Noord-Koreaanse vluchtelinge Lee, die sinds vorig jaar in Berlijn woont. Hoe bevalt het leven haar in de Duitse hoofdstad, die vroeger net als Korea in een kapitalistisch en communistisch deel gesplitst was? Lees hier het artikel:
Lee floh aus Nordkorea. Heute lebt sie in Berlin, wo die Spuren des Kampfes zwischen Kapitalismus und Kommunismus noch immer sichtbar sind. https://t.co/C13RRIhLIa
Voor het Reformatorisch Dagblad schreef ik een voorbeschouwing van de eerste top tussen de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un en de Russische president Vladimir Poetin. Het stuk is hier te lezen:
Eens iets anders: In Zuid-Korea zegt men wel eens: we kunnen alles beter dan het noorden, behálve raketten bouwen en bierbrouwen. Zuid-Koreaans bier staat bekend als notoire bocht, terwijl het Noord-Koreaanse staatspils juist erg goed te drinken zou zijn. Klopt dat? Bastiaan Nagtegaal en ik zochten voor NRC uit hoe het zit. Lees hier artikel hier:
Bier brouwen is een soort wapenwedloop tussen Noord- en Zuid- Korea. De bierbrouwerijen in Noord-Korea worden gerekend tot de beste van Azië, terwijl Zuid-Korea bocht produceert. Hoe kan dat?https://t.co/l4UVvLb01i
Ik sprak op NPO Radio 1 bij Met het Oog op Morgen over de Noord-Koreaanse parlementsverkiezingen die 10 maart werden gehouden. Waarom houdt een dictatuur verkiezingen en heeft die een parlement? En wat is de wérkelijke functie van de stembusgang? De antwoorden zijn hier te horen:
