Frenemies for life: de betrekkingen tussen China en Noord-Korea

Het is een haat-liefde verhouding, maar de afgelopen jaren is de relatie tussen China en Noord-Korea wel erg bekoeld geraakt. China is bijvoorbeeld niet blij met het Noord-Koreaanse kernwapenprogramma. Toch blijft China het regime van Kim Jong-un steunen. Sterker nog: China is de levensader van Noord-Korea, zonder Chinese hulp zou het regime ineenstorten. Waarom laat China Noord-Korea niet los?

Voor OneWorld schreef ik een artikel over de complexe dynamiek van de bilaterale betrekkingen tussen beide “communistische” landen. Lees het artikel hier terug.

Zuid-Korea begint sluiting gezamenlijk industriepark in Noord-Korea

Zuid-Koreaanse managers en arbeiders zijn donderdag begonnen met het sluiten van het Kaesong Industriepark, het laatste economische samenwerkingsverband tussen beide Korea’s. Dat meldt het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap. Het besluit om het park dicht te gooien werd een dag eerder genomen naar aanleiding van de rakettest die Pyongyang zondag uitvoerde.

Het industriepark ligt in Noord-Korea bij de historische stad Kaesong, op zo’n 10 kilometer van de grens met Zuid-Korea. In het gebied werken Noord-Koreaanse arbeiders in fabrieken die worden gerund door Zuid-Koreaanse bedrijven. Het park werd geopend in 2004 als onderdeel van de Zonneschijnpolitiek van toenmalig president Kim Dae-jung. Hij hoopte met dergelijke samenwerkingsprojecten de banden met Noord-Korea te verbeteren.

Zuid-Koreanen weg

Inmiddels zijn alle Zuid-Koreaanse burgers teruggekeerd uit Kaesong. In het park zijn 124 Zuid-Koreaanse bedrijven gevestigd. Er werken circa 54.000 Noord-Koreanen.

Noord-Korea reageerde later op donderdag door te stellen dat alle Zuid-Koreaanse burgers uit het industriepark verwijderd zullen worden. Dat meldt Yonhap op gezag van Noord-Koreaanse staatsmedia. Ook zullen alle Zuid-Koreaanse tegoeden en eigendommen in Kaesong worden bevroren en worden twee “cruciale communicatiekanalen” afgesneden, aldus Pyongyang. De Noord-Koreaanse regering zegt dat Seoul “zal boeten” voor het sluiten van het complex en noemde het besluit om dit te doen een “oorlogsverklaring”.

Het is nog niet bekend of de sluiting permanent of tijdelijk is. Seoul zegt dat zij niet wil dat Pyongyang met Zuid-Koreaans geld haar kernwapen- en raketprogramma’s financiert. De Zuid-Koreaanse regering heeft beloofd economische verliezen van bedrijven die actief zijn in Kaesong te zullen compenseren.

Belangrijke bron van inkomsten

Het Kaesong Industriepark is een belangrijke melkkoe voor het Noord-Koreaanse bewind. Pyongyang heeft sinds 2004 bijna een half miljard euro verdiend aan de economische activiteiten in Kaesong. Die worden uitbetaald in harde valuta, die het Kimregime nodig heeft omdat de eigen munt instabiel en weinig waard is. Noord-Koreanen die in het park werken moeten een groot deel van hun loon afdragen aan het Noord-Koreaanse regime.

Hoewel het park geregeld inzet was tijdens spanningen tussen Noord- en Zuid-Korea werd het pas een keer eerder tijdelijk gesloten. Dat was overigens op last van Pyongyang, die in 2013 tijdelijk al haar burgers uit de zone terugtrok. Later werd de samenwerking in Kaesong weer hervat.

Satelliet en kernbom

Noord-Korea bracht op 7 februari een satelliet in een baan om de Aarde. De internationale gemeenschap ziet de lancering echter als een verkapte test voor een langeafstandsraket. In januari joeg Pyongyang de internationale gemeenschap tegen zich in het harnas door een kernbom te testen. Meerdere landen legden sindsdien sancties op aan het Noord-Koreaanse bewind.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 11 februari op de website van NRC.

Kijken: zelfs op familiereünies kunnen Koreanen niet vrijuit spreken

Wat zeg je tegen een broer of zus die je al meer dan zestig jaar niet hebt gezien? De 86-jarige Zuid-Koreaan Ahn Yoon-joon weet in ieder geval wat hij niet mag zeggen als hij deze week zijn Noord-Koreaanse zusjes spreekt. De Zuid-Koreaanse overheid heeft hem een handleiding met taboe-onderwerpen gegeven.

Het gaat Ahn niet in de koude kleren zitten. Door de censuur heeft hij zijn enthousiasme voor de hereniging goeddeels verloren. Tegenover Reuters zegt hij gefrustreerd:

“Je mag niet alles vragen dat je wil vragen. Dit is geen reünie, dit is slechts een geënsceneerde bijeenkomst.”

Gevoelige onderwerpen mijden

Zo wil Ahn graag van zijn zusjes weten hoe zijn vader is overleden. Dit kan echter als een gevoelige vraag worden geïnterpreteerd, aangezien zijn vader een rijke grootgrondbezitter op het moment dat Noord-Korea een stalinistisch land werd. Ahn kan hooguit om de overlijdensdatum vragen.

In de handleiding wordt de Zuid-Koreaanse bezoekers afgeraden om vragen te stellen over de Noord-Koreaanse leiders, over mensenrechtenschendingen of over leefomstandigheden in het gesloten land. In het boekje staat het advies:

“Mochten uw familieleden uit Noord-Korea propagandaliederen gaan zingen of politieke uitspraken doen, houd hen dan in toom en probeer het onderwerp te veranderen.”

Nieuwsuitzending over de reünies

Sancties

Zelfs in het kiezen van een cadeautje voor zijn familie had Ahn geen vrijheid. Noord-Korea heeft diverse sancties aan zijn broek na het doen van drie kernproeven en het testen van meerdere langeafstandsraketten. Ahn wilde zijn zusjes een gouden ketting geven, maar sieraden zijn luxegoederen en mogen om die reden niet worden uitgevoerd naar Noord-Korea. Ahn kocht dus maar medicijnen en tandpasta.

De 87-jarige Kim Woo-jong ontvluchtte in 1951 Noord-Korea om voor het Zuid-Koreaanse leger te vechten. Hij vindt het minder erg dat zijn spreekvrijheid wordt ingeperkt. Hij zegt te zullen letten op wat hij zegt als hij zijn zus spreekt:

“Ik besef me maar al te goed dat mijn geschiedenis er in de ogen van Noord-Koreanen slecht uitziet. Mijn zus neemt het risico om mij nog te spreken voor haar dood.”

Al ruim zes decennia gescheiden

Het is de twintigste keer dat hoogbejaarde Noord- en Zuid-Koreanen de kans krijgen om elkaar te spreken, nadat de grens tussen beide aartsvijanden in 1953 aan het einde van de Koreaanse Oorlog definitief op slot ging. Deelnemers worden geloot uit een poule van 66.000 80- en 90-plussers. Maar dat aantal neemt snel af.

Beelden van een eerdere hereniging in 2014:

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 21 oktober 2015 op de website van NRC.

Interview met Hyeonseo Lee, het meisje met zeven namen

Onlangs had ik de eer om Hyeonseo Lee, Noord-Koreaanse vluchteling en schrijfster van het boek Meisje met zeven namen, te interviewen voor OneWorld. We spraken over haar vlucht uit Noord-Korea, over de mensenrechtenschendingen in het land, wat de wereld kan doen om Noord-Koreanen te helpen en over toerisme naar het gesloten land.

Lees hier het interview met Hyeonseo Lee terug

Hyeonseo Lee is vooral bekend vanwege haar TED-talk, die hieronder te bekijken is:

Eerder schreef ik naar aanleiding van het verschijnen van Lee’s boek dit artikel voor NRC, dat ook veel videomateriaal bevat. Het boek van Lee is hier te bestellen.

Waarom wordt er geschoten langs de grens tussen Noord- en Zuid-Korea?

Het zal weinigen ontgaan zijn: de spanningen langs de grens tussen Noord- en Zuid-Korea zijn de afgelopen dagen weer flink opgelaaid. Nadat Noord-Korea een Zuid-Koreaanse luidspreker kapot probeerde te schieten, vuurde het Zuid-Koreaanse leger terug. Inmiddels heeft Kim Jong-un een “quasi staat van oorlog” afgekondigd.

Wat betekenen deze spanningen en ontwikkelingen? Is een nieuwe Koreaanse Oorlog ophanden? In een artikel voor OneWorld leg ik uit hoe we dit wapengekletter het beste kunnen duiden.

Lees hier het artikel.

Recensie tentoonstelling ‘De Kim Utopie’ voor NK News

Voor de Engelstalige website NK News, gespecialiseerd in Noord-Korea, schreef ik een aparte recensie van ‘De Kim Utopie’. Over deze tentoonstelling in het Drents Museum, die ruim 80 Noord-Koreaanse schilderijen bevat, schreef ik eerder een bespreking voor cultuurmagazine 8WEEKLY.

Lees hier mijn (Engelstalige) recensie van de tentoonstelling voor NK News

Kim Ch’ŏl-wŏn, Een februari-ochtend, 2003, werk op papier, collectie Ronald de Groen

Kim Ch’ŏl-wŏn, Een februari-ochtend, 2003, werk op papier, collectie Ronald de Groen

Nummer 2 van Noord-Korea bezoekt Zuiden

Vermoedelijk de machtigste Noord-Koreaanse hoogwaardigheidsbekleder na leider Kim Jong-un, Hwang Pyong-so, is zaterdag aangekomen in Zuid-Korea. De vicemaarschalk en vicevoorzitter van de Nationale Defensiecommissie reisde naar Incheon om de slotceremonie van de Asian Games bij te wonen. Het komt zelden voor dat zo’n hooggeplaatst lid van de Noord-Koreaanse elite het Zuiden bezoekt.

Hwang komt aan in Zuid-Korea

Naast Hwang reisden ook Choe Ryong-hae en Kim Yang-gon mee, die zich respectievelijk bezighouden met sport en contacten in Zuid-Korea. Het bezoek komt op een moment dat de banden tussen beide Korea’s al maanden slecht zijn. Pyongyang testte dit jaar meer dan honderd raketten, maakte de Zuid-Koreaanse president Park Geun-hye uit voor ’troostmeisje’ en dreigde met een nieuwe kernproef. Analisten denken dat Noord-Korea door zo’n hoge delegatie te sturen de banden met Seoul weer wil aanhalen.

De eliteleden zijn niet slechts in Zuid-Korea om de slotceremonie te bekijken en hun felicitaties uit te brengen aan de Noord-Koreaanse sporters, die 35 medailles in de wacht wisten te slepen, waarvan elf goud. Hwang en de zijnen hebben ook meerdere bijeenkomsten met Zuid-Koreaanse politici en diplomaten, waar ongetwijfeld de stroeve inter-Koreaanse betrekkingen ter sprake zullen komen. Er zijn voor zover bekend geen plannen voor een onderhoud met president Park.

Hwang bij overleg in Zuid-Korea

Het overleg werd door Zuid-Koreaanse politici met goedkeuren ontvangen. De regerende conservatieve Saenuri-partij zei de gesprekken toe te juichen. De linkse oppositiepartij NPAD ging nog een stapje verder en riep op tot een onderhoud tussen Hwang en Park. Enkele bewindslieden riepen op tot het opheffen van sancties tegen Pyongyang en het hervatten van gezamenlijke Koreaanse projecten.

Hwang wordt gezien als de op één na machtigste man van het communistische land. Volgens sommige analisten, onder wie de gevluchte Noord-Koreaanse oud-hofdichter Jang Jin Sung, is de invloed van Hwang op het landsbestuur zelfs groter dan die van Kim. Choe werd voorheen gezien als de nummer twee van Noord-Korea, maar werd eerder dit jaar voorbijgestreefd door Hwang.

Kim Jong Un kwam niet mee naar Zuid-Korea. De leider is sinds zijn aantreden in december 2011 nog geen een keer naar het buitenland gereisd en is al meer dan een maand niet in het openbaar gezien. Analisten denken dat het staatshoofd ziek is. Op de laatste beelden die van Kim werden uitgezonden is te zien hoe de leider moeite heeft met lopen.

Hinkende Kim Jong Un

Bezoeken van Noord-Koreaanse hoogwaardigheidsbekleders zijn zeldzaam geworden sinds 2008, toen de conservatieve president Lee Myung-bak aan de macht kwam in Zuid-Korea. Hij maakte een einde aan de ‘Zonneschijnpolitiek‘ van zijn voorgangers, die gericht was op toenadering tot en verzoening met Noord-Korea. Het huidige staatshoofd Park heeft de harde lijn van Lee tot nu toe voortgezet.

De Zuid-Koreaanse Noord-Koreadeskundige Cheong Seong-chang van het Sejong-instituut ziet de komst van Hwang als een cruciaal moment voor de onderlinge betrekkingen tussen de landen voor de komende jaren. “Als er geen vooruitgang wordt geboekt tijdens de gesprekken, zullen de moeizame betrekkingen waarschijnlijk niet veranderen tijdens het presidentschap van Park”, aldus Cheong.

Noord-Korea en Zuid-Korea vochten tussen 1950 en 1953 een bloedige oorlog uit, waarbij meer dan drie miljoen mensen om het leven kwamen. Het conflict eindigde in een wapenstilstand, maar een vredesverdrag werd nooit gesloten. Formeel gezien zijn beide landen nog altijd met elkaar in oorlog.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 4 oktober 2014 op de website van het Nederlands Dagblad.

Noord-Korea herdenkt sterfdag eerste leider

Noord-Korea heeft dinsdag herdacht dat het twintig jaar geleden is dat de stichter van de communistische staat Kim Il-sung (1912 – 1994) is overleden. Hij is de langst regerende leider van het land en de grootvader van de huidige leider, Kim Jong-un.

In de hoofdstad Pyongyang werd een massale herdenkingsdienst gehouden, waarbij ook Kim Jong-un aanwezig was. Kim stapte het podium op en liep licht strompelend naar zijn stoel toe. Duizenden partijleden en militaire hoogwaardigheidsbekleders applaudisseerden voor de jonge leider. Bij de herdenking, die ongeveer een half uur duurde, sprak Kim de aanwezigen niet toe. Kim bracht op de sterfdag om klokslag middernacht ook een bezoek aan het gebalsemde opgebaarde lichaam van zijn grootvader.

Een lofrede werd voorgelezen door Kim Yong-nam, het 86-jarige ceremoniële staatshoofd van Noord-Korea. Hij noemde Kim Il-sung, onder wie hij meer dan tien jaar minister was, de ‘grootste leider uit de menselijke geschiedenis’. Hij las een lijst met belangrijke heldendaden van de overleden leider voor waarbij hij regelmatig werd onderbroken door luid applaus.

“Dankzij het krachtige leger dat de grote leider Kim Il-sung heeft opgericht hebben we succesvol alle uitdagingen het hoofd kunnen bieden”, aldus Kim Yong-nam. Hij riep het hele land op zich ‘als één man te scharen achter het gerespecteerde leiderschap’ van Kim Jong-un om aan een welvarende toekomst te werken. Ook de Noord-Koreaanse media publiceerden een lijst van al Kims belangrijke daden.

De regering kondigde dinsdag een rouwperiode van tien dagen af. Tot en met donderdag worden in het hele land herdenkingsceremonies georganiseerd, waarbij vrijwel overal bloemstukken te zien zijn. Ieder jaar worden rond Kims sterfdag lezingen en studiesessies georganiseerd die zijn gewijd aan zijn gedachtegoed, beter bekend als Juche.

Het Noord-Koreaanse persbureau KCNA wijdde de hele dag berichten aan de herdenking van Kims heldendaden in binnen- en buitenland. Kim Jong-un ontving bemoedigende boodschappen van de Syrische president Bashar al-Assad, de Oegandese president Yoweri Kaguta Museveni, de Russische extreemrechtse partijleider Vladimir Zjirinovski en de leider van de Mexicaanse Arbeiderspartij Alberto Anaya Gutierrez. Buitenlandse diplomaten en organisaties actief in Noord-Korea legden bloemstukken neer voor standbeelden van Kim Il-sung. Herdenkingen vonden volgens KCNA plaats in onder meer in Angola, Ethiopië, Guinee, Nigeria en Roemenië

Toen Kim Il-sung in 1994 op 82-jarige leeftijd overleed, kondigde Radio Pyongyang dat aan met de zin: “Het grote hart is gestopt met kloppen.” In verschillende Noord-Koreaanse steden gingen mensen huilend de straat op. Staatsmedia meldden dat zelfs de vogels rouwden om het verlies van de leider. Ook veel mensen die naar Zuid-Korea waren gevlucht barstten bij het horen van het nieuws in wenen uit. De krachtige Noord-Koreaanse propaganda had in zekere zin nog steeds vat op hen.

Kim Il-sung

Kim Il-sung werd na de stichting van Noord-Korea in 1945 door de Sovjet-Unie aangesteld als leider van het communistische land. Hij zou deze positie bijna een halve eeuw bekleden. Kim werd opgevolgd door zijn zoon Kim Jong-il, die in 2011 op zijn beurt weer werd opgevolgd door de huidige leider.

 

Een eerdere, kortere versie van dit artikel verscheen op 8 juli 2014 op Nu.nl.

Zuid-Korea slaat uitgestoken hand Noord-Korea af

De Zuid-Koreaanse regering heeft het voorstel van Pyongyang om de onderlinge spanningen te verminderen afgewezen. Dat heeft het ministerie van Hereniging dinsdag gemeld. Seoul vindt de Noord-Koreaanse handreiking onoprecht en vindt dat het communistische land eerst zelf mag aantonen dat het vrede wil.

Gisteren stelde de Noord-Koreaanse Nationale Defensiecommissie voor de jaarlijkse militaire oefeningen tussen de legers van de Verenigde Staten en Zuid-Korea af te gelasten. Ook werd geopperd dat beide partijen vijandige militaire handelingen langs de grens staken en zich onthouden van psychologische oorlogvoering. De voorstellen zijn onderdeel van een charmeoffensief voorafgaand aan de Aziatische Spelen in de Zuid-Koreaanse kuststad Incheon, die plaatsvinden van 19 september tot en met 4 oktober.

De regering in Seoul is niet van plan in te gaan op de voorstellen. Zuid-Korea ziet de militaire trainingen met de VS als routineoefeningen, terwijl deze door het noorden als voorbereidingen op een invasie worden beschouwd. Pyongyang heeft de Zuid-Koreaanse president Park Geun-hye uitgemaakt voor prostituee en troostmeisje. Bovendien houdt het land er een illegaal kernwapenprogramma op na en voert het regelmatig rakettests uit, tot grote ergernis van de Verenigde Naties.

Het ministerie van Hereniging liet weten dat als Noord-Korea werkelijk vrede wil dat het land zelf de eerste stap moet zetten door zijn kernwapenprogramma af te bouwen. Pyongyang heeft eerder laten weten onder geen beding haar nucleaire programma op te geven. Noord-Korea voerde sinds 2006 drie atoomproeven uit en analisten speculeren al maanden over een aanstaande vierde kernproef.

Noord-Korea stelt regelmatig voor de banden met het zuiden te verbeteren. Meestal komen dergelijke handreikingen op gevoelige tijdstippen, zoals eerder dit jaar voordat de militaire trainingen in het zuiden begonnen. Ze zijn dan ook niet bedoeld om eindelijk vrede tussen noord en zuid te bereiken (daar zou het Noord-Koreaanse regime allerminst bij gebaat zijn), maar om tijdelijk een voordelige situatie voor Pyongyang te creëren – waarna de spanningen weer worden opgevoerd.

Het zuiden ziet deze charmeoffensieven dan ook als onoprechte en hypocriete pogingen om geld of voordeeltjes voor het regime in Pyongyang binnen te slepen. Onlangs gaf Zuid-Korea al aan de steeds afwisselende spiraal van spanningen en toenaderingspogingen vanuit het noorden spuugzat te zijn. En hoewel Seoul zich ook niet geheel onthoudt van provocaties, lijkt Noord-Korea inderdaad geen voornemens te hebben om zijn confronterende en vijandige politiek te staken.

 

Een eerdere versie van dit artikel verscheen 1 juli 2014 op de website van de Volkskrant