Met afleveringen van Friends de dictatuur van Kim Jong-un ten val brengen

In de jaren negentig werd bij het huis van de 9-jarige Noord-Koreaan Kang Chol-hwan op de deur geklopt. Zijn grootvader was schuldig bevonden aan hoogverraad, een misdaad waarvoor in Kim Il-sungs koninkrijk drie generaties moesten boeten. Na negen jaar in een gruwelijk strafkamp te hebben doorgebracht, kwam Kang op vrije voeten. Hij ontvluchtte Noord-Korea en besloot zich in te zetten om de dictatuur van Kim Jong-un ten val te brengen.

Hoe doet hij dit? Nou, door jaarlijks duizenden usb-sticks met films en tv-series het communistische land in te smokkelen. Hele seizoenen Friends en hyperdramatische Zuid-Koreaanse soapseries, kaskrakers als Titanic, Lucy, Son of God, 22 Jump Street en zelfs The Interview worden de grens met China over gebracht. Ook meer serieuze speelfilms als The Great Dictator, Snowpiercer en Das Leben der Anderen zijn beschikbaar. Kang, oprichter van het North Korea Strategy Center, is er van overtuigd dat dit de beste manier is om het regime van Kim Jong-un schade toe te brengen.

Kang Chol-hwan

Kang Chol-hwan

Niet droneaanvallen of een militaire invasie zullen het Noord-Koreaanse volk bevrijden, maar de humor van Chandler en Joey, meent Kang. Hij vergelijkt het tegenover techblog Wired met de rode pil in The Matrix, waardoor men in één klap bevrijd wordt uit een wereld van illusies. “Als Noord-Koreanen Desperate Housewives kijken, zien ze dat niet alle Amerikanen oorlogszuchtige imperialisten zijn”, aldus Kang.

Strakke ideologie als zwakte

Organisaties die films en andere informatie naar Noord-Korea smokkelen, zien de sterke afhankelijkheid van het regime van ideologische controle als een zwakke plek. Smokkelaar Jung:

“Wat ik doe is wat Kim Jong-un het allermeest vreest. Iedere usb-stick die ik de grens overstuur leidt tot misschien wel honderd Noord-Koreanen die zich gaan afvragen waarom ze op deze manier leven. Waarom ze in een aquarium wonen.”

Na zijn vlucht uit ‘het meest gesloten land ter wereld’ schreef Kang het boek De Aquariums van Pyongyang over zijn tijd in het beruchte Noord-Koreaanse werkkamp Yodok. Het was een van de eerste boeken over de kampen, waarin naar schatting zo’n 80- tot 100 duizend mensen gevangen zitten. Het leverde hem een audiëntie bij George W. Bush op. Maar uiteindelijk draaide Kang zijn strategie om: in plaats van informatie over Noord-Korea aan de buitenwereld te vertellen, bracht hij informatie over de buitenwereld naar Noord-Korea.

“Niet te vroeg juichen”

Noord-Koreadeskundige Sico van der Meer van Instituut Clingendael juicht het initiatief van Kang toe, maar waarschuwt voor al te veel optimisme:

“Het idee om informatie te verspreiden in Noord-Korea om een beweging van onderaf te stimuleren is een mooie gedachte. Naarmate de bevolking beter doorheeft dat het regime ze voorliegt met propaganda, zal er frictie ontstaan. De ervaring leert echter dat Pyongyang terugdeinst voor echte hervormingen. Dit initiatief is dus een druppel op een gloeiende plaat, maar iedere druppel is mooi meegenomen.”

Kang, die in de top tien van een dodenlijst van Pyongyang prijkt, is ervan overtuigd dat Noord-Koreanen niet lang meer onder hun repressieve overheid hoeven te leven. Mede dankzij zijn werk begint het regime al scheurtjes te vertonen. “Binnen tien jaar kan ik vrij in- en uitreizen.” Kang hoopt dat de films ertoe leiden dat leden van de Noord-Koreaanse elite zich tegen het systeem gaan verzetten.

Een eerdere versie van dit artikel werd op 2 maart 2015 gepubliceerd door NRC.

‘Noord-Korea had spionnen in Wereldvoedselprogramma en UNESCO’

De Noord-Koreaanse inlichtingendienst RGB had een spion in het Wereldvoedselprogramma (WFP), dat de communistische staat van noodhulp voorziet. Dat staat in een conceptrapport van een expertpanel van de Verenigde Naties, waaronder het WFP resideert, meldt The Telegraph. Ook UNESCO werd met succes door Pyongyang geïnfiltreerd.

De tegoeden van het tweetal zijn nadat ze gesnapt werden bevroren door het Franse ministerie van Financiën. Het rapport meldt:

“Kim Yong Nam was een RGB-agent die zich op het hoofdkwartier van UNESCO in Parijs voordeed als medewerker. Kim Su Gwang was een RGB-agent die zich uitgaf als ambtenaar bij het WFP in Rome.”

De ontmaskering van de spionnen komt niet voor iedereen als een verrassing. Hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden Remco Breuker:

“Als bekend was dat deze mannen Noord-Koreanen zijn, vind ik het naïef dat nu pas wordt ontdekt dat ze spioneerden voor Pyongyang. Ik zou ervan uitgaan dat als ik bij een organisatie een Noord-Koreaanse medewerker in dienst had hij alles rapporteert aan Pyongyang. Wat verwacht je anders?”

Voedselhulp

Het WFP en andere internationale hulpprogramma’s voorzien Noord-Korea al jaren van voedselhulp. In de jaren negentig woedde een grote hongersnood in het land, waarbij honderdduizenden mensen omkwamen. Nog altijd kampt het land met grote voedseltekorten. “Het is voor Pyongyang erg belangrijk om te weten wat er gebeurt en hoe er wordt gedacht over Noord-Korea binnen het WFP”, aldus Breuker.

Noord-Koreadeskundige Joshua Stanton van One Free Korea:

“De aanwezigheid van Noord-Koreaanse spionnen in het Wereldvoedselprogramma doet vermoeden dat Pyongyang probeerde om hulpprogramma’s te manipuleren terwijl miljoenen Noord-Koreanen aan honger leden. De VN zouden een speciale onderzoeker moeten aanstellen om voor donorlanden te onderzoeken of Pyongyang hierin is geslaagd.”

Koffers met cash

Het rapport maakt ook melding van de arrestatie van een onbekend aantal andere RGB-agenten, die met ruim 400.000 euro in contanten reisden via een vliegveld van een niet nader genoemd Aziatisch land. Vermoed wordt dat de agenten het geld hadden verdiend met illegale wapenhandel. In het verleden verkocht Pyongyang raketten aan de regeringen van Iran, Syrië, Jemen en Libië.

De RGB staat samen met vele andere Noord-Koreaanse entiteiten op de sanctielijst van de Verenigde Staten en de Europese Unie. Japan heeft de inlichtingendienst in verband gebracht met Noord-Koreaanse wapenprogramma’s.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op 27 februari op de website van NRC.